ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΤΑ ΣΥΜΠΑΝΤΑ ΣΗΜΕΡΑ ΧΑΡΑΣ ΠΛΗΡΟΥΝΤΑΙ
Η Γέννησις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού είναι γεγονός κοσμοσωτήριον, διότι ο Κύριος ενσαρκώθη για να σώσει τον άνθρωπον, ιστορικόν, διότι εις το σημείον του χρόνου την Γεννήσεως, συναντώνται δύο κόσμοι, ο προ Χριστού και ο μετά Χριστόν και μυσταγωγικόν, διότι οι θεόπνευστοι ύμνοι μυσταγωγούν τους πιστούς, στέλνοντας μηνύματα πίστεως και ελπίδος.
Ο πανηγυρικός Όρθρος των Χριστουγέννων, πλούσιος σε δογματικούς ύμνους, έχει γραφεί από θεόπνευστους υμνογράφους της Εκκλησίας, όπως είναι ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός, ο Ρωμανός ο Μελωδός και ο Κοσμάς Μαϊουμά(πόλις της Παλαιστίνης), οι οποίοι βλέπουν το παράδοξον μυστήριον, ως θαύμα, ο άσαρκος σαρκώνεται, ο αόρατος οράται, ο άχρονος γεννάται εκ Παρθένου, το υμνούν και το μεγαλύνουν.
Από την Υμνογραφίαν, θα προσεγγίσομεν το απερινόητον γεγονός της Γεννήσεως, παρουσιάζοντας μερικούς αντιπροσωπευτικούς ύμνους. Θα αρχίσομεν με έναν Αίνον, ο οποίος αναφέρει επιγραμματικά το θείον γεγονός και υμνούνται οι αρετές, της αγάπης, της υπακοής και της ταπεινώσεως.
« Ο Πατήρ ηυδόκησεν, ο Λόγος σάρξ εγένετο
και η Παρθένος έτεκεν, Θεόν ενανθρωπήσαντα.
Αστήρ μηνύει, Μάγοι προσκυνούσι,
Ποιμένες θαυμάζουσι και η κτίσις αγάλλεται.»
. Σύντομος ανάλυσις. Ο Πατήρ, δηλαδή ο Θεός, συγκατατέθηκεν, από «αγάπη» να στείλει τον Υιόν Του, τον Μονογενή, να σώσει το ανθρώπινον γένος. Ο Υιός δέχεται την ενσάρκωσιν, δείχνοντας «υπακοήν» και η Παναγία, με «ταπείνωσιν» τίκτει, σε μία φάτνην αλόγων, τον ενανθρωπήσαντα Κύριον. Και όλη η φύσις, αγάλλεται.
Σαν εισαγωγή, θα αναλύσομεν το Απολυτίκιον και τα τρία Καθίσματα.
Το Απολυτίκιον, γνωστόν σε όλους, αναφέρομε μόνον ένα απόσπασμα «Η Γέννησίς σου Χριστέ ο Θεός ημών, ανέτειλε τω κόσμω το φως το της γνώσεως, εν αυτή γαρ οι τοις άστροις λατρεύοντος…». Πριν την Γέννησιν του Χριστού, ο λαός ευρίσκετο στο σκοτάδι της άγνοιας,
στο σκοτάδι της ειδωλολατρείας. Ο Κύριος όμως, με την διδασκαλία Του και τα θαύματά Του, απέδειξεν ότι είναι ο ήλιος της Δικαιοσύνης, η πηγή του ακτίστου φωτός της Θεότητος και επαληθεύθην ο λόγος Του: «Εγώ φως εις τον κόσμον ελήλυθα, ίνα πας ο πιστεύων εις εμέ εν τη σκοτία ου μείνει.» (Ιω.12,46).
Εις το α΄ Κάθισμα της εορτής, οι υμνωδοί οδηγούν και εμάς στο σπήλαιον της Βηθλεέμ, ψάλλοντας «Δεύτε ίδωμεν πιστοί, που εγεννήθη ο Χριστός….» να ακολουθήσομεν το αστέρι, για να συγχορεύσομεν με τους Αγγέλους, να υμνήσομεν με τους ποιμένας και να συμετάσχομεν σε αυτήν την πνευματικήν πανδαισίαν με όλες τις πνευματικές μας αισθήσεις. Με την ακοήν, ακούγοντας τα υπέροχα τροπάρια των Χριστουγέννων, με την όρασιν, βλέπονας νοερώς «τον εν σπηλαίω τεχθέντα», με την όσφρησιν, απολαμβάνοντας τα πολύτιμα αρώματα που προσέφεραν οι Μάγοι, λιβάνι και σμύρνα και με το στόμα, μαζί με τους «Άγγελους και ποιμένας, να ψάλλομεν ωδήν επάξιον». «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης ειρήνη εν ανθρώποις ευδοκία».
Εις το β΄ Κάθισμα, ερωτά ο Άγγελος: «Τι θαυμάζεις Μαριάμ, τι εκθαμβείσαι τω εν σοί ….» ;Η Παναγία απορεί για την άσπορον κύησιν και τον <<άχρονον Υιόν». Η προφητική θεολογία όμως μιλούσε για την άναρχην και άχρονον γέννησιν του Υιού εκ Πατρός και της χρονικής γεννήσεως Αυτού, ως ανθρώπου, εκ μητρός. Το μυστήριον είναι υπερφυσικόν και ανερμήνευτον, προέρχεται όμως από την δύναμιν Εκείνου, που κατευθύνει τα πάντα και πρέπει να το πιστεύομεν. Εις το γ΄ Κάθισμα τα μυστήρια συνεχίζονται: «Ο αχώρητος παντί, πως εχωρήθη εν γαστρί…» Μυστήριον και αυτό, πως εχωρήθη ο «εν αγκάλαις της μητρός», να ευρίσκεται και εις τους κόλπους του Πατρός; Η απάντησις δίδεται αμέσως από τον Υμνωδόν «διπλούς ετέχθη Χριστός». Ένα (πρόσωπον) σε δύο αντίθετες φύσεις «σάρκα και πνεύμα», αν και αχώρητος, χωρείται στην περιορισμένη ανθρωπίνην φύσιν. Ας αναλύσομεν και το Προκείμενον, που προέρχεται από τους ψαλμούς του Δαυίδ(109,3-4) «Εκ γαστρός προ Εωσφόρου(πριν την αυγήν) εγέννησά Σε, ώμοσεν Κύριος και ου μεταμεληθήσεται». Ο Ιερός Χρυσόστομος με το «εκ γαστρός εγέννησά Σε», φανερώνει το γνήσιον της Γεννήσεως. Ερμηνεία: Εκ των κόλπων μου και εξ αυτής της ουσίας μου, προ των άστρων και του αυγερινού, Σε εγέννησα πρωτότοκον πάσης της κτίσεως. Οι καλλίφωνοι ψάλτες θα ψάλλουν το Εξαποστειλάριον, στο οποίον υμνείται η ωραιότερη Ανατολή<< Επεσκέψατο ημάς εξ ύψους ο Σωτήρ ημών, ανατολή ανατολών και οι εν σκότει και σκιά, εύρομεν την αλήθειαν και γαρ εκ της Παρθένου ετέχθη ο Κύριος>>.
Αγαπητοί μου Αναγνώστες, η φύσις στην Ορθόδοξην υμνολογίαν συμμετέχει, συμπάσχει και υμνεί τα γεγονότα της σωτηρίας, ας ψάλλομεν μαζί της, από τον ειρμό της α΄ωδής «Άσατε τω Κυρίω πάσα η γη και εν ευφροσύνη ανυμνήσατε λαοί, ότι δεδόξασται».
ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΠΑΝΕΦΡΟΣΥΝΑ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ
Μαρία Τσακανίκα