Οδοντιατρικές παθήσεις και καρδιοπάθειες
Τα περιοδοντικά νοσήματα, ιδιαίτερα η περιοδοντίτιδα, καθώς και τα καρδιαγγειακά, είναι νοσήματα με μεγάλη συχνότητα εμφάνισης στο γενικό πληθυσμό. Αποτελούν προβλήματα δημόσιας υγείας και μοιράζονται κοινούς παράγοντες κινδύνου (ηλικία, φύλο, κάπνισμα) και κοινούς παθογενετικούς μηχανισμούς. Η περιοδοντίτιδα είναι φλεγμονώδης νόσος που προκαλεί απρόβλεπτη, ανισομερή και ανισοβαρή καταστροφή των στηρικτικών περιοδοντικών ιστών (ούλα, συνδετικός ιστός, φατνιακό οστούν) και αποτελεί χρόνια σύνθετη μικροβιακή λοίμωξη. Επιδημιολογικές κλινικές μελέτες έχουν δείξει ότι η περιοδοντίτιδα εμφανίζεται με μεγάλη συχνότητα στους ενηλίκους. Τα καρδιαγγειακά νοσήματα επηρεάζουν κι αυτά εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο και σε αυτά περιλαμβάνονται, κυρίως, η ισχαιμική καρδιακή νόσος (στε
φανιαία νόσος), το εγκεφαλικό επεισόδιο, η περιφερική αρτηριακή νόσος, η καρδιακή ανεπάρκεια, οι καρδιακές αρρυθμίες, η υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια, η υπέρταση και η μικροβιακή ενδοκαρδίτιδα.
Ο καρδιοπαθής ασθενής φοβάται το νόσημά του, όπως και ό,τι κάθε σωματική ή συγκινησιακή κατάσταση μπορεί να το επιβαρύνει. Αυτός είναι και ο λόγος που οι οδοντιατρικοί ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα, δίνουν ιδιαίτερη έμφαση, υπερεκτιμώντας πολλές φορές την κατάστασή τους κατά τη λήψη του ιατρικού ιστορικού. Ο περιοδοντολόγος αλλά και ο γενικός οδοντίατρος πρέπει να είναι γνώστες της παθολογίας των καρδιακών παθήσεων και της θεραπευτικής αγωγής στην οποία υποβάλλεται ο καρδιοπαθής ασθενής, έτσι ώστε να παρέχει οδοντιατρικές υπηρεσίες με ασφάλεια, αλλά να είναι και σε θέση να αντιμετωπίσει ένα επείγον περιστατικό.
Η περιοδοντική νόσος επιπλέον, σύμφωνα με νεότερες μελέτες, λόγω της μικροβιαιμίας και της συστηματικής φλεγμονής που τη συνοδεύουν, μπορεί να επηρεάσει την εξέλιξη συστηματικών νοσημάτων όπως τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Ο μηχανισμός συσχέτισης αφορά στην εμπλοκή περιοδοντοπαθογόνων μικροοργανισμών και μεσολαβητών της φλεγμονής, που αναπτύσσονται τοπικά στους περιοδοντικούς ιστούς, στο σχηματισμό αθηρωματικών πλακών και στένωσης των αγγείων. Τα αυξανόμενα δεδομένα κυρίως από κλινικοστατιστικές μελέτες που υποστηρίζουν την παραπάνω συσχέτιση, επιβάλουν μέσα στα πλαίσια της θεραπευτικής αντιμετώπισης από τον οδοντίατρο, την ενημέρωση του ασθενή για ενίσχυση της ενεργοποίησής του στις διαδικασίες στοματικής υγιεινής.
Θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών με ιστορικό εμφράγματος
Ο οδοντίατρος συνήθως αντιμετωπίζει ασθενείς με ιστορικό εμφράγματος και θα πρέπει να εστιάσει την προσοχή του:
-
στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε από την εκδήλωση του εμφράγματος,
-
στα φάρμακα που λαμβάνει ο ασθενής (αντιπηκτική αγωγή, αγγειοδιασταλτικά),
-
στην τροποποιημένη κλινική εικόνα του περιοδοντίου (αύξηση του όγκου των ούλων),
-
στα σημεία και συμπτώματα που συνοδεύουν το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου και στην αντιμετώπισή του αν αυτό συμβεί κατά τη διάρκεια της θεραπείας.
Μετά από ένα οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου οι πρώτοι 6 – 12 μήνες θεωρούνται επικίνδυνοι για υποτροπή. Η περιοδοντική θεραπεία, εφόσον απαιτείται, γίνεται πάντοτε σε συνεργασία με τον καρδιολόγο του ασθενή και για το πρώτο εξάμηνο περιορίζεται στην αντιμετώπιση μόνο των οξέων καταστάσεων (συντηρητική αντιμετώπιση περιοδοντικού αποστήματος με αναλγητικά και αντιβιοτικά). Μετά το εξάμηνο ο οδοντίατρος προχωρεί στο σχεδιασμό της περιοδοντικής θεραπείας και όποιας άλλης οδοντιατρικής παρέμβασης χρειάζεται, ακολουθώντας το πρωτόκολλο που εφαρμόζεται σε ασθενείς με σταθερή στηθάγχη. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι οι συνεδρίες πρέπει να είναι πρωινές και μικρές σε διάρκεια, να γίνεται έλεγχος ζωτικών σημείων πριν τη συνεδρία, να γίνεται επαρκής αναισθησία με τοπικό αναισθητικό χαμηλής περιεκτικότητας σε αγγειοσυσπαστική ουσία και να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στα φάρμακα με αγγειοδιασταλτική ή αντιπηκτική δράση που λαμβάνουν οι ασθενείς αυτοί για να αποφευχθεί ο κίνδυνος επιμένουσας αιμορραγίας.
Θεραπευτική αντιμετώπιση ασθενών με αυξημένο κίνδυνο για μικροβιακή ενδοκαρδίτιδα
Ο όρος μικροβιακή ενδοκαρδίτιδα αναφέρεται σε μικροβιακή λοίμωξη του ενδοκαρδίου ή των καρδιακών βαλβίδων σε άτομα με συγγενείς ή επίκτητες καρδιοπάθειες. Προσβάλλει συχνότερα τους άντρες από τις γυναίκες και συχνότερα τις ηλικίες άνω των 60 ετών. Η αυξημένη συχνότητα εμφάνισης της μικροβιακής ενδοκαρδίτιδας στις ηλικίες άνω των 60 ετών, σχετίζεται κυρίως με την ύπαρξη αλλοιωμένων βαλβίδων (στένωση αορτής, πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας), τοποθέτηση τεχνητών βαλβίδων και με χειρουργικές επεμβάσεις για διόρθωση συγγενών καρδιακών παθήσεων.
Κάθε αιματηρή οδοντιατρική επέμβαση οδηγεί σε μικροβιαιμία, αυξάνοντας τον κίνδυνο ενδοκαρδίτιδας. Πρώτο βήμα για τη θεραπευτική αντιμετώπιση είναι η ταυτοποίηση των ασθενών με αυξημένο κίνδυνο μικροβιακής ενδοκαρδίτιδας, στους οποίους η χορήγηση προφυλακτικής αντιβίωσης μία ώρα πριν από κάθε οδοντιατρική επέμβαση αποτελεί απόλυτη ένδειξη.
Τα νοσήματα ή οι καταστάσεις που απαιτούν λήψη προφυλακτικής αντιβίωσης πριν από οδοντιατρική επέμβαση είναι:
-
Ασθενείς με προσθετικές βαλβίδες όλων των τύπων.
-
Ασθενείς με ιστορικό μικροβιακής ενδοκαρδίτιδας.
-
Στις περισσότερες συγγενείς καρδιοπάθειες.
-
Ασθενείς με ρευματικής ή άλλης επίκτητης αιτιολογίας βαλβιδοπάθεια.
-
Ασθενείς με υπερτροφική μυοκαρδιοπάθεια.
-
Ασθενείς με πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδος με παλινδρόμηση (ανεπάρκεια βαλβίδος).
Η στοματική υγεία παίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόκληση μικροβιαιμίας. Άτομα χωρίς ενεργή νόσο (τερηδόνες, περιοδοντική νόσο) έχουν μικρό κίνδυνο μικροβιαιμίας, ενώ αντίθετα ο κίνδυνος αυτός αυξάνει σημαντικά ακόμη και στις καθημερινές ενέργειες ή συνήθειες όπως το βούρτσισμα, η χρήση οδοντικού νήματος, η μάσηση κ.ά. όταν υπάρχει ενεργή οδοντική ή περιοδοντική νόσος που δεν έχει αντιμετωπιστεί. Από μελέτες έχει μάλιστα προκύψει, ότι ο κίνδυνος μικροβιακής ενδοκαρδίτιδας μπορεί να είναι υψηλότερος στα άτομα αυτά από τις καθημερινές συνήθειες όπως το βούρτσισμα και η μάσηση, σε σχέση με τον κίνδυνο που προκύπτει μετά από αιματηρές οδοντιατρικές επεμβάσεις.
Η αποκατάσταση επομένως, αλλά και η διατήρηση της στοματικής υγείας αποτελούν σημαντικές προϋποθέσεις για την πρόληψη της μικροβιακής ενδοκαρδίτιδας. Στις ενέργειες του οδοντιάτρου σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης μικροβιακής ενδοκαρδίτιδας περιλαμβάνονται: α) ο περιορισμός των αιματηρών διαδικασιών σε κάθε συνεδρία και β) η μείωση του κινδύνου μικροβιαιμίας με τη συστηματική χορήγηση της ενδεδειγμένης αντιβίωσης μία ώρα πριν την οδοντιατρική επέμβαση και την τοπική χορήγηση αντιμικροβιακών ουσιών υπό τη μορφή στοματοπλυμάτων.
Αγατσίδη Στέλα, Χειρουργός Οδοντίατρος
Καραΐσκου 127 Πειραιάς