Eβδομαδιαία Πολιτική – Οικονομική – Ναυτιλιακή – Φιλολογική εφημερίδα στην υπηρεσία των Δήμων του Πειραιά και των νησιών

ΑΠΟΨΕΙΣ

Το Πασαλιμάνι..Μέρος 1ο από το «ΠΕΙΡΑΪΚΟ ΛΕΥΚΩΜΑ»

του ΧΡΗΣΤΟΥ ΠΑΤΡΑΓΑ

πασαλιμάνι2Το ΠΑΣΑΛΙΜΑΝΙ -κοινή ονομασία του λιμένα ΖΕΑΣ- είναι το δεύτερο από τα τρία φυσικά λιμάνια του Πειραιά και βρίσκεται μεταξύ των παρακτίων συνοικιών της Καστέλλας και της Φρεαττύδος. Το όνομα Ζέα προήλθε κατ’ άλλους από τον καρπό της ζειάς (είδους σιτηρών) και κατ’ άλλους από την προσωνυμία Ζέα, η Άρτεμις.

Ήταν το κυριότερο οποία αποδίδεται στη θεά Εκάτη, που λατρευόταν επίσης και ως Μουνιχία πολεμικό λιμάνι των αρχαίων Αθηναίων και περιλάμβανε μεγάλο αριθμό νεωσοίκων (196), κατάλοιπα των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα, κυρίως στη δυτική και ανατολική πλευρά του λιμανιού.

Το Πασαλιμάνι είναι γνωστή περιοχή σε όλη την Ελλάδα, γιατί είναι το πρώτο λιμάνι που διαμορφώθηκε από το 1885 έως το 1892 μέσα στην πόλη. Τότε έγινε το πρώτο κρηπίδωμα γύρω από την πλατεία Αλεξάνδρας μέχρι τον ορμίσκο της Φρεαττύδας.

πασαλιμάνι 3Στο Πασαλιμάνι άραζαν βάρκες περιπάτου και ψαρόβαρκες που ξεφόρτωναν τα φρέσκα αλιεύματα τους σε τρεις εξέδρες. Οι δύο ήταν μαρμάρινες δεξιά και αριστερά από την είσοδο του λιμανιού και η τρίτη ήταν ξύλινη μπροστά από το τέρμα της λεωφόρου Χαριλάου Τρικούπη. Στις μικρές πλευρές της ξύλινης εξέδρας ξεφόρτωναν τα σφουγγάρια, τα οποία οι σφουγγαράδες έπλεναν και κατεργάζονταν στην παραλία. Όταν φύσαγε δυνατός αέρας (σιρόκος) τα κύματα χτυπούσαν στα ψηλά κρηπιδώματα της πλατείας Αλεξάνδρας και κατάβρεχαν την παραλία, από το κέντρο της μέχρι τη λεωφόρο ΙΙ Μεραρχίας. Το θέαμα ήταν μοναδικό και η αναταραχή της θάλασσας καθάριζε το λιμάνι από τις ακαθαρσίες και τα σκουπίδια.

Το έτος 1955 ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς κατασκεύασε τεχνητό λιμάπασαλιμάνι 1νι – τη «ΜΑΡΙΝΑ ΖΕΑΣ». Ο λιμενοβραχίονας που έγινε ως προέκταση της Φρεαττύδας, όπου κατασκευάστηκε η «Μαρίνα Ζέας» έκλεισε το Πασαλιμάνι κι εμποδίζει την ανανέωση των υδάτων.

Τελικώς έγινε μια λίμνη μέσα στη θάλασσα για βάρκες, μικρά κότερα, γιωτ και θαλαμηγούς. Μετά την κατασκευή του λιμενοβραχίονα διατυπώθηκε η άποψη να επιχωματωθεί το Πασαλιμάνι για να δημιουργηθεί ένα μεγάλο πάρκο, η οποία όμως απορρίφθηκε χωρίς περαιτέρω σκέψεις και συζητήσεις.

Στο Πασαλιμάνι, εκτός από τις εκμεταλλεύσιμες λειτουργίες του, υπάρχουν και άλλες λειτουργίες με τα δικά τους γνωρίσματα και τη δική τους ιστορία.

Στο κέντρο του Πασαλιμανιού, απέναντι από το κατάστημα του Μαρινόπουλου (σήμερα Σκλαβενίτη), βρίσκεται ακόμη και σήμερα μια μικρή πλατεία σε σχήμα ΑΒΓΟΥ. Στο κέντρο αυτής της πλατείας έχει τοποθετηθεί ένα μεγάλο ΡΟΛΟΪ με τέσσερεις όψεις, στηριζόμενο πάνω σε μια αρκετά υψηλή βάση, έτσι που να διακρίνονται οι μεγάλοι ωροδείκτες του από όλες τις πλευρές και σε όλη την ακτίνα του χώρου.

Εδώ οι Πειραιώτες «έκλειναν τα ραντεβού τους», κυρίως τις απογευματινές ώρες. Η συνεννόηση γινόταν με τη φράση: «Στις 5 στο ΑΒΓΟ» και όχι «Στις 5 στο ΡΟΛΟΪ» και τούτο για να μην γίνεται σύγχυση με το ΡΟΛΟΪ του λιμανιού.

Στο Πασαλιμάνι, στο τέρμα της οδού Σκουζέ, το 1888 εγκαταστάθηκε ο πρώτος Όμιλος Ερετών της Ελλάδας, εκεί που άλλοτε ήταν οι καλούμενοι Νεώσοικοι, γι’ αυτό και η οδός που ξεκινά σε απόσταση 20 μέτρων από τον Όμιλο Ερετών ονομάζεται Νεωσοίκων, είναι δε γνωστή και φτάνει μέχρι την πλατεία Σερφιώτου.

Δεξιά του Ομίλου Ερετών βρίσκεται η πρώτη λέσχη του «Ολυμπιακού», η οποία, από το 1925 που ιδρύθηκε, έχει ταυτιστεί με την ιστορία του. Ο χώρος μπροστά από τη λέσχη «καιγόταν» -χωρίς υπερβολή- από τις κροτίδες και τα πυροτεχνήματα των χιλιάδων οπαδών του, σε κάθε πανηγυρισμό νέου θριάμβου του «Θρύλου» στο ποδόσφαιρο ή το μπάσκετ.

Δεξιότερα, στη στροφή προς Φρεαττύδα, βρίσκεται το «Ναυτικό Νοσοκομείο» (άλλοτε «Ρωσικό») καθώς και ο μικρός ναός της Αγίας Όλγας, που ιδρύθηκαν στις αρχές του εικοστού αιώνα από τη βασίλισσα Όλγα, με δαπάνες του τσάρου, για να νοσηλεύονται και να εκκλησιάζονται τα πληρώματα των ρωσικών πλοίων, που κατέπλεαν συχνά στον Πειραιά.

Στις δύο πλευρές του Πασαλιμανιού και στο κάτω διάζωμα, λειτουργούσαν δύο μεγάλα ουρητήρια. Το ένα στην αρχή της οδούς Κάνιγγος και το άλλο στο τέρμα της ΙΙ Μεραρχίας. Τα ουρητήρια αυτά γρεμίστηκαν και στη θέση τους εγκαταστάθηκαν δύο υποσταθμοί της ΔΕΗ. Τα ουρητήρια γκρέμισε ο διορισμένος από τη Δικτατορία της 21/4/1967 δήμαρχος Αρ. Σκυλίτσης, όπως έκανε και με όλα τα ουρητήρια της πόλης (της Αγοράς, της Τερψιθέας, αυτό που βρισκόταν κάτω από το Δημοτικό Θέατρο κ.α.).

Το Πασαλιμάνι ήταν και είναι γραφικότατο. Γύρω του οικοδομήθηκαν αρχοντικά παλαιών εύπορων Πειραιωτών. Η θέα από τα παραλιακά οικοδομήματα είναι περίφημη και μοναδική.

Πόσες αναμνήσεις δεν έχουν από το Πασαλιμάνι οι Πειραιώτες και πόσοι θα ήθελαν να κατοικήσουν γύρω απ’ αυτό! Ωραιότατες μονοκατοικίες – βίλες είχαν ανεγερθεί. Εκεί κατοικούσαν οι οικογένειες Χρυσαφίδη, Πιπινέλη, Στρίγκου, Μέλλιου, Πολυμερόπουλου, Παπατέστα, Μεταξά και άλλων.

Στη συμβολή των οδών Κάνιγγος και Σηραγγίου, επί της ακτής Μουτσοπούλου, βρίσκεται ακόμη και σήμερα η κατοικία του γιατρού Γιάννη Τζιβανιώτη, γνωστή ως «ΤΟ ΠΕΤΡΙΝΟ ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΦΟΙΝΙΚΕΣ», που στολίζει το Πασαλιμάνι.

Δίπλα από «ΤΟ ΠΕΤΡΙΝΟ ΣΠΙΤΙ ΜΕ ΤΟΥΣ ΦΟΙΝΙΚΕΣ», στην οδό Σηραγγίου αριθ. 2 βρίσκονται, στο ημιυπόγειο πολυκατοικίας, κατάλοιπα των «ΝΕΩΣΟΙΚΩΝ ΤΟΥ ΠΕΙΡΑΪΚΟΥ ΝΑΥΣΤΑΘΜΟΥ», που με τη φροντίδα του Υπουργείου Πολιτισμού (το οποίο έχει αναλάβει τη συντήρησή τους) διατηρούνται και σήμερα σε καλή κατάσταση.

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *