Η αρχιτεκτονική μας κληρονομιά δεν «χώρεσε» στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης

Αλήθεια, είναι το Σχέδιο Ανάκαμψης της χώρας μας αυτό που θα έπρεπε να είναι για να φέρει την πολυπόθητη ανάπτυξη; Το έχει κανείς κρίνει, μελετήσει, ή συγκρίνει με τα υπόλοιπα εθνικά σχέδια αναδιάρθρωσης των αντίστοιχων ευρωπαϊκών χωρών;

Η σύγκριση με το Σχέδιο Ανάκαμψης της Ιταλίας για παράδειγμα, μια γειτονική χώρα με παρόμοια πλούσια ιστορία, πολιτισμό, αλλά και προβλήματα (σεισμικότητα, εθνικό χρέος, πρόσφυγες κλπ.) μπορεί να καταδείξει πολλά.

Ιδίως σε ότι αφορά τον κατασκευαστικό τομέα και τον χώρο της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς, τομείς για τους οποίους δυστυχώς το Εθνικό μας Σχέδιο προβλέπει ελάχιστα, πέρα από την ψηφιακή και ενεργειακή αναβάθμιση.

Αξιοσημείωτο, το παράδοξο που συνέβη στην περίπτωση του προγράμματος «Διατηρώ κατ’ Οίκον», (που κινείται στα πρότυπα του «Εξοικονομώ κατ’ Οίκον, αλλά με σκοπούμενη εφαρμογή στην αποκατάσταση Διατηρητέων κτιρίων και Παραδοσιακών Οικισμών), το οποίο με καινοτόμα πράγματι ματιά και όραμα για το μέλλον των ιστορικών κτιρίων, σχεδίασε προς τιμήν του το Υπουργείο Περιβάλλοντoς, και το οποίο αναμφισβήτητα κινείται στη σωστή κατεύθυνση της οικονομικής ανάπτυξης μέσω της προστασίας, αποκατάστασης και ανάδειξης της πολιτισμικής μας κληρονομιάς.

Ενώ λοιπόν το σημαντικό αυτό πρόγραμμα είχε αρχικά ενταχθεί στο Σχέδιο Ανάκαμψης τη χώρας, (Πυλώνας Πράσινη Μετάβαση – Άξονας Αναβάθμιση Κτιριακού Αποθέματος), εγκαταλείφθηκε αιφνιδίως και αδικαιολόγητα, την τελευταία κυριολεκτικά ώρα πριν την επίσημη κατάθεσή του στην Κομισιόν.

Πράγματι ανεξήγητο, ειδικά τη στιγμή που όλες ανεξαιρέτως οι υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης ακολουθούν πλέον τη νέα ευρωπαϊκή στρατηγική, βάσει της οποίας, τα κονδύλια που κατανέμονται σε αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος, αφορούν όχι πια αποκλειστικά και μόνο στην ενεργειακή αναβάθμιση, όπως στο δικό μας Σχέδιο, αλλά πρωτίστως στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και στατικότητας των κτιρίων  απέναντι στην κλιματική αλλαγή.

Σύμφωνα με τη ρηξικέλευθη και πολλά υποσχόμενη νέα αυτή στρατηγική, η οποία ονομάζεται «Κύμα Ανακαινίσεων», η Ευρώπη στοχεύει να υπερδιπλασιάσει τον ρυθμό ανακαινίσεων και στατικών επεμβάσεων στον κτιριακό όγκο του δομημένου περιβάλλοντός της.

Αυτό περιλαμβάνει πρωταρχικά και αυτονόητα και τον ιστορικό κτιριακό πλούτο κάθε χώρας «heritage», όπως επισημαίνει συμπληρωματική κατεύθυνση που εκδόθηκε ειδικά για τα διατηρητέα και παραδοσιακά κτίρια.

Όπως φανερώνει με πανηγυρικό τρόπο ο τίτλος, στόχος είναι η κοινή Ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική κληρονομιά να βρει θέση στην «καρδιά» της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

Η Πράσινη αυτή Βίβλος, όπως πλέον αποκαλείται, αναδεικνύει τη σημασία της αποκατάστασης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς για την επίτευξη του κλιματικού στόχου αξιοποίησης εναλλακτικών πηγών ενέργειας, και ενίσχυσης της ανθεκτικότητας του ιστορικού πλούτου απέναντι στην κλιματική αλλαγή, με αποτέλεσμα θωρακισμένα, αναβαθμισμένα και ενεργειακά αυτόνομα κτίρια.

Η πρόβλεψη στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης της χώρας Ελλάδα 2.0 ενεργειακής και μόνο αναβάθμισης και κατασκευής αποκλειστικά και μόνο νέων υποδομών και οδικών δικτύων, με αποτέλεσμα να αφήνουμε τις υφιστάμενες να «απαξιώνονται και αφανίζονται», και να υποβαθμίζουν ολόκληρες περιοχές με τραγικές συνέπειες για όλους μας, θα πρέπει κατόπιν των ανωτέρω να επαναξιολογηθεί.

Ιδιαίτερα τη στιγμή που όλοι μας γνωρίζουμε ότι τα κτίρια αυτά, η ιστορία μας δηλαδή, δεν έχουν πολύ χρόνο ακόμα, καταρρέουν δίπλα μας, προξενώντας κίνδυνο για όλους μας, θυμίζουμε τα δύο άτυχα παιδιά στην Σάμο.

Τα ίδια ακριβώς κτίρια, που πολύ σωστά κηρύξαμε διατηρητέα για να τα προστατέψουμε, θα καταλήξουμε στο τέλος με μαθηματική ακρίβεια να τα χαρακτηρίσουμε ανεπιθύμητα για να τα γκρεμίσουμε.

Η διατήρηση του ιστορικού κτιριακού αποθέματος της χώρας αποτελεί βασική περιβαλλοντική επιλογή, σύμφωνη με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης και της κυκλικής οικονομίας.

Δίνοντας σε αυτά τα κτίρια και πάλι ζωή, μέσω χρηματοδοτούμενων αποκαταστάσεων που συγκεράζουν τη διαφύλαξη των πολιτιστικών αξιών με καινούργιες τεχνικές κτιριακής αποκατάστασης και ενεργειακής αναβάθμισης, ξεκλειδώνουμε τεράστιες οικονομικές δυνατότητες.

Παράλληλα, αποτελoύν βασικό αναπτυξιακό πόρο, καθώς συνδέονται με την προσέλκυση πολιτιστικού τουρισμού, αλλά και με την τόσο αναγκαία για την χώρα μας ενθάρρυνση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στο αντίστοιχο Ιταλικό  Σχέδιο Ανάκαμψης  που κατατέθηκε:

Η Ιταλία προέβλεψε επιπρόσθετα μέτρα και πλούσια κίνητρα για την επίτευξη αντισεισμικής επάρκειας για τα κτίρια της, κάτι που στο ελληνικό σχέδιο είναι ανύπαρκτο.

Για την Ιταλία το Σχέδιο Ανάκαμψης δεν είναι ένα απλό οικονομικό και περιβαλλοντικό εγχείρημα, αλλά ένα «πολιτιστικό» καταρχήν εγχείρημα, όπου η στρατηγικά στοχευμένη επένδυση στην ομορφιά της χώρας, και σε ολόκληρη την υπολογίσιμη αλυσίδα του πολιτισμού και του τουρισμού, θεωρείται καίρια σημαντική.