ΑΝΑΠΟΔΑ ΒΗΜΑΤΑ.Λόγος Πρώτος: Αυτογνωσία – Θεογνωσία.Η Αυτογνωσία μας

Ιωάννης Σπ. Λαζαράκος

E-mail: jlazarakosdim@yahoo.gr

Πολλοί θα διερωτηθούν, με ποιο δικαίωμα ένας αμαρτωλός άνθρωπος καταπιάνεται με τόσο σπουδαία ζητήματα της εξ’ Αποκαλύψεως Πίστεώς μας. Δηλαδή του Ορθόδοξου Χριστιανισμού. Στο εύλογο αυτό ερώτημα υπάρχουν πλήθος απαντήσεων, όπως: «Ὃσοι εἰς Χριστόν ἐβαπτίσθητε, Χριστόν ἐνεδύσασθε.  Ἀλληλούϊα.» (βλ. Το Άγιον Βάπτισμα)¹. Επίσης διαβάζουμε στον Ψαλμό Β΄. 2, στίχ. 12: «δράξασθε παιδείας, μὴ ποτε ὀργισθῆ Κύριος καὶ ἀπολεῖσθε ἐξ ὁδοῦ δικαίας- Εφ’ όσον είναι καιρός αρπάξατε με όλη σας τη δύναμη και εγκολπωθείτε και κρατήστε στερεά την παιδαγωγία αυτή εκ μέρους του Κυρίου, μήπως τυχόν δια την αμέλειά σας οργισθεί ο Κύριος εναντίον σας και καταστραφείτε και χαθείτε από την ευθεία οδό»².

Επίσης στο κρίσιμο ερώτημα «Επιτρέπεται οι Λαϊκοί να αναμειγνύονται στα θέματα της Πίστεως;», καθώς επίσης και σε άλλα κρίσιμα ερωτήματα, η Ιερά Μονή Παντοκράτορος μας απαντά: «Εισαγωγή. Μπορούν οι λαϊκοί, τα μέλη της Εκκλησίας που δεν έχουν την Ιεροσύνη, να ασχολούνται με θέματα Πίστεως; Δύνανται οι λαϊκοί, παρ’ όλο που δεν έχουν κανένα αξίωμα μυστηριακής διακονίας στην Εκκλησία, να ελέγξουν Επισκόπους, όταν εκείνοι παρεκτρέπονται από την αλήθεια; Είναι δικαιολογημένοι όσοι πίσω από τους Ιερείς και τους Πνευματικούς τους Πατέρες τηρούν στάση αδιαφορίας, όταν παραχαράσσονται το κήρυγμα και η Πίστη της Εκκλησίας, επειδή παρομοίως και οι Προεστώτες και Πνευματικοί τους Πατέρες, «αφού έπαθαν κάτι ανθρώπινο» δεν μαρτυρούν και δεν ομολογούν την αλήθεια της Ορθοδοξίας;

1) Η Θεολογία μας είναι απαραίτητη για να προχωρήσουμε στην ορθοπραξία.

Ό,τι είναι απαραίτητο για τη σωτηρία μας, έχει παραδοθεί στην Εκκλησία από τους θεομένους διδασκάλους Της, δηλαδή τους αγίους Προφήτες, Πατριάρχες, Αποστόλους και Πατέρες και ευρίσκεται στην Αγία Γραφή, στις αποφάσεις των Οικουμενικών Συνόδων περί των δογμάτων («Όροι») και περί του βίου («ιεροί Κανόνες»), και στα έργα των Αγίων Πατέρων, ώστε να είναι εύληπτο και κατανοητό από τον απλό πιστό, με σκοπό από την Ορθοδοξία να περάσει στην ορθοπραξία, αποφεύγοντας το σκόπελο των αιρέσεων. Οι αιρέσεις μέσω της αλλοιωμένης πίστεως (αιρετικής πλάνης) καταστρέφουν την ορθοπραξία και απομακρύνουν «οντολογικώς» από το Σώμα του Χριστού, διότι αποκόπτονται από την ενότητα της Εκκλησίας περί τον Επίσκοπο και την Θεία Ευχαριστία.

Σύμφωνα με μία από τις «αρχές» της ορθής θεολογίας, η ορθόδοξη θεολογία δεν είναι φιλοσοφικό σύστημα, είναι προσπάθεια για τη σωτηρία και τη θέωση. Στις θεολογικές διαμάχες αυτό που ενδιαφέρει τους Πατέρες δεν είναι η νίκη επί του αντιπάλου, αλλά το να μη θιγεί η δυνατότητα της θεώσεως και της σωτηρίας.

Τα δογματικά και θεολογικά έργα των Αγίων Πατέρων σε μεγάλο βαθμό απευθύνονται σε λαϊκούς, στους απλούς πιστούς, με σκοπό να τους μυήσουν βαθύτερα στην πίστη και πράξη της Εκκλησίας και να τους προφυλάξουν από τις αιρέσεις. Αυτό δεν το υπενθυμίζει σχεδόν κανείς σήμερα, διότι το θεολογικό – δογματικό κήρυγμα έχει εν πολλοίς εκλείψει…

2)Το «ασφαλώς θεολογείν» δεν είναι μεν για όλους, αλλά το «φιλοσόφως θεολογείν» και το «ομολογείν» την αποδεδειγμένη Θεολογία της Εκκλησίας, είναι για όλους τους ευλαβείς.

α. Η Θεολογία. Είναι αλήθεια, ότι οι Άγιοι Πατέρες θεωρούν τη Θεολογία ως κάτι πολύ βαθύ και συνάμα υψηλό και τονίζουν ότι η ενασχολήση με αυτήν αρμόζει μόνον σε όσους έχουν προοδεύσει στην κατά Θεόν ζωή, και ευρίσκονται σε κατάσταση τουλάχιστον «καθάρσεως» από τα πάθη, αν όχι στα ανώτερα στάδια του «φωτισμού» και της «θεώσεως»…

Η ενασχόληση κατ’ εξοχήν των Επισκόπων και λοιπών Κληρικών με τη Θεολογία, νοείται υπό την έννοια, ότι οι Κληρικοί πληρούν περισσότερο τις προϋποθέσεις για να φθάσουν στο στάδιο του φωτισμού και της θεώσεως, επειδή είναι επίλεκτοι, χάρις στην καθαρή τους ζωή – σύμφωνα με τους Ιερούς Κανόνες-…

Ενώ, λοιπόν, η κατ’ εξοχήν  Θεολογία ανήκει σε όσους ενώθηκαν με τον Θεό δια της θεώσεως και της ελλάμψεως του ακτίστου φωτός, ωστόσο, σύμφωνα με την διδασκαλία των Αγίων Πατέρων «ημπορούμε και οι άλλοι να θεολογούμε, αλλά σε άλλα, κατώτερα στάδια, κυρίως όμως με το να ακολουθούμε τους αληθείς θεολόγους». Ασφαλής οδός είναι η εμπιστοσύνη σε όσα μας απεκάλυψε το Άγιον Πνεύμα δια των Αγίων. Γράφει δια τούτο ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ότι μπορούν να θεολογούν και αυτοί που δεν είναι άγιοι, και μάλιστα μπορούν να θεολογούν με βεβαιότητα, «όχι ακολουθώντας στοχασμούς, αλλά θεόλεκτα λόγια, δηλαδή τα λόγια που ελέχθησαν από το Θεό».

Με αυτογνωσία λοιπόν ας θεολογούμε κι εμείς σε κατώτατα στάδια, αρκεί αυστηρά, πάντα, να ακολουθούμε τους αληθινούς θεολόγους και συνεχώς να αγωνιζόμαστε στον καλλίνικο αγώνα κατά των αμαρτιών μας. Δηλαδή, με ΑΝΑΠΟΔΑ ΒΗΜΑΤΑ εγκαταλείπουμε πάθη και προφάσεις και βαδίζουμε στην περιοχή της ΟΡΘΟΠΡΑΞΙΑΣ, αφού προηγουμένως αποκτήσαμε Αυτογνωσία, δηλαδή πως δεν οφείλουμε την ύπαρξή μας στον εαυτό μας, να ακολουθήσει η Θεογνωσία μας και τέλος να μην κατακριθούμε, όταν ο Κύριος θα μας κρίνει για όσα πράξαμε και για όσα δεν πράξαμε, ενώ θα έπρεπε να τα είχαμε πράξει.

Πηγές:

1. ΜΙΚΡΟΝ ΕΥΧΟΛΟΓΙΟΝ ή ΑΓΙΑΣΜΑΤΑΡΙΟΝ – ΕΚΔΟΣΙΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 1974 ― 2. Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους εβδομηκοντα –Κείμενον Ερμηνευτική Απόδοσις Τόμος Γ΄ ΙΩΑΝΝΟΥ Θ. ΚΟΛΙΤΣΑΡΑ –ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΘΕΟΛΟΓΩΝ Η ΖΩΗ ΑΘΗΝΑΙ 1979.― 3. https://www.impantokratoros.gr