Eβδομαδιαία Πολιτική – Οικονομική – Ναυτιλιακή – Φιλολογική εφημερίδα στην υπηρεσία των Δήμων του Πειραιά και των νησιών

ΑΠΟΨΕΙΣ

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΠΟΙΗΣΗ

 

ΚΑΤΡΑΚΗΣΓράφει ο Πότης Κατράκηςκατράκης 2

Δικηγόρος – Ποιητής

Κατά τον Αριστοτέλη ποίηση είναι η αντιγραφή της εξωτερικής ροής των πραγμάτων κατά τους εσωτερικούς νόμους της ανθρώπινης ψυχής. Τα δε στοιχεία της ποίησης είναι ο ρυθμός, η ηδονή (καλαισθητική συγκίνηση) και το μανθάνειν «η δια της ευχαρίστησης μάθηση, γνώση)» και τα μεν δυο πρώτα στοιχεία, ρυθμό και ευχαρίστηση, τα θεωρεί συστατικά στοιχεία αυτής, χωρίς τα οποία δεν  έχουμε ποίηση, ενώ το τρίτο, το «μανθάνειν» τη δια μέσου της ευχαρίστησης γνώση το θεωρεί σαν ποιοτικό κριτήριο, σαν στοιχείο από το οποίο θα κριθεί η ποιότητα της ποίησης σε κακή, μέτρια άριστη. Όσο δε ανώτερο είναι το στοιχείο της μάθησης, τα μηνύματα και τα νοήματα που μεταδίδει τόσο ανώτερη θεωρείται και η ποίηση. Φτάνει δε στο ύψιστο σημείο, όταν εγγίζει τη φιλοσοφία και είναι και η κορυφή όλων των γνώσεων.

Οι θεωρίες αυτές επικράτησαν μέχρι και τις αρχές του 18ου αιώνα, όταν άρχισαν τα διάφορα κινήματα του διαφωτισμού στην Δύση, όπως ο ρομαντισμός, συμβολισμός, φουτουρισμός, ντανταϊσμός, κυβισμός κλπ τα οποία έσπασαν τα λογικά και πραγματικά πλαίσια που ίσχυαν μέχρι τότε στην τέχνη και έθεσαν ως βάση της ανθρώπινης δημιουργίας τη φαντασία, το συναίσθημα και τις ενστικτώδεις ροπές του ανθρώπου. Έκτοτε εδημιουργήθηκαν και διάφορες μορφές ποίησης, όπως η παραδοσιακή και η μοντέρνα, ο μυστικισμός και η μεταμοντέρνα με τις υποδιαιρέσεις τους σε είδη ποίησης.

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΠΟΙΗΣΗ είναι αυτή που εκφράζει πράξεις τρίτων ή εσωτερικά συναισθήματα ή καταστάσεις του περιβάλλοντος. Διαιρείται δε σε επιμέρους είδη, όπως είναι η στιχουργική, που προσφέρεται για μελοποίηση σε τραγούδι, η επική που αναφέρεται σε έπη και κατορθώματα ηρώων, η γνωμική που εκφέρει γνώμες πάνω σε πολιτικά, οικονομικά, θρησκευτικά, εθνικά και άλλα θέματα και έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα με κορυφαίο εκφραστή της τον ποιητή ΘΕΟΓΝΗ και η ποίηση σε ελεύθερο πεζό στίχο που αναφέρεται σε οποιοδήποτε άλλο θέμα.

ΜΟΝΤΕΡΝΑ ή καθαρή ποίηση, ή ποίηση του παραλόγου είναι αυτή που ασχολείται με την καταγραφή του ονείρου και του υποσυνείδητου. Η ποίηση που δεν την καταλαβαίνουμε, αλλά απλώς τη νιώθουμε, είναι η κατ’ αίσθηση αντίληψη και οικείωση του κόσμου. Δεν έχει ένα συγκεκριμένο νόημα, αλλά τόσοι όσοι και οι αναγνώστες που θα την διαβάσουν, ερμηνεύεται δε όπως και ένα παράδοξο όνειρο στο οποίο ο καθένας μπορεί να δώσει στο δικό του αυθαίρετο νόημα.

Σκοπός δε του είδους αυτού της ποίησης, όπως γράφει ο Ελύτης στο βιβλίο του «Ανοιχτά χαρτιά» είναι να νιώσει ο αναγνώστης τόση έκπληξη ώστε να τιναχθεί από τη θέση του σαν να τον χτύπησε ηλεκτρικό ρεύμα ή να τον τσίμπησαν με καρφίτσα. Είναι η ποίηση Ελύτη και Σεφέρη που πήραν τα δύο Νόμπελ ποίησης και στην οποία μορφή απονέμονται τα κρητικά βραβεία ποίησης, αλλά και τα βραβεία ποίησης της Ακαδημίας Αθηνών.

Η μοντέρνα αυτή ποίηση διαιρείται σε δύο επιμέρους είδη ποίησης. Στην ποίηση που το παράλογο, την εξωπραγματική ονειρική εικόνα, την φτιάχνει ο ποιητής και στην ποίηση της αυτόματης γραφής ή του αυτόματου ψυχισμού που την εξωπραγματική εικόνα την κατασκευάζει ο ποιητής όταν μηρυκάζει λέξεις στις προσβάσεις του ύπνου. Όταν παραμιλάει χωρίς να ξέρει τι λέει, είτε γιατί κοιμάται και βλέπει όνειρο είτε γιατί είναι μεθυσμένος από το αλκοόλ και είναι σκνίπα στο μεθύσι. Ως ποιοτικά κριτήρια του είδους αυτού της μοντέρνας ποίησης θεωρούνται τα γκροτέσκο και τα αραβουργήματα που σχηματίζονται από την τυχαία συναρμολόγηση λέξεων. Πολλοί δε όπως ο τ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας και ποιητής Κωνσταντίνος Τσάτσος λένε ότι δεν αποτελεί ποίηση, αλλά ζωγραφική με απρόσφορα μέσα.

ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΑ ΠΟΙΗΣΗ. Η μοντέρνα ποίηση όπως είναι γνωστό δεν ευδοκίμησε και δεν έγινε αποδεκτή από το ευρύ κοινό. Υπολογίζεται ότι το 95% του αναγνωστικού κοινού δεν την αποδέχεται και μόλις ένα 3-5% τη διαβάζει και την ακούει, παρά το γεγονός ότι σ’ αυτή τη μορφή η Ευρώπη έδωσε τα δύο Νόμπελ ποίησης στην Ελλάδα και δίδονται έκτοτε τα κρατικά βραβεία κι αυτά της Ακαδημίας, το δε κανάλι της βουλής και η κρατική τηλεόραση προβάλλουν μόνο αυτή τη μορφή καίτοι η ακροαματικότητά της φτάνει στο μηδέν. Και το αλαλούμ αυτό γίνεται, γιατί οι ΕΙΔΗΜΟΝΕΣ πανεπιστημιακοί και μη, που συγκροτούν τις επιτροπές απονομής κρατικών βραβείων παίρνουν ως μέτρο αξιολόγησης ως μεζούρα, τη βραβευμένη με Νόμπελ λογοτεχνίας ποίηση Σεφέρη – Ελύτη. Και σαν να μη φτάνει αυτό, ενώ για την αξιολόγηση της ποιότητας ενός τραγουδιού (Γιουροβίζιον) λαμβάνεται υπ’ όψη η γνώμη της πλειοψηφίας των ακροατών για την αξιολόγηση της ποίησης λαμβάνεται υπ’ όψη η γνώμη μιας μειοψηφίας του κοινού του 3-5% και όχι η πλειοψηφία  του 95% που την απεχθάνεται και την απορρίπτει.

ΜΥΣΤΙΚΙΣΜΟΣ είναι το είδος της ποίησης που ασχολείται με τις μεταφυσικές περί θεότητας αλήθειες και αναλήθειες, τη μυστική ενόραση, τη θρησκευτική ανάταση την υπαρξιακή αναζήτηση. Είναι χρησμός, μαντεία, επικοινωνία με το αθέατο και υπέρλογο Θείο.

Ο μυστικισμός ταυτίζεται περίπου με την μοντέρνα ποίηση κατά 98%. Η διαφορά τους είναι ότι ο μυστικισμός ασχολείται με την αθέατη πλευρά του θείου, ενώ η μοντερνοποίηση με την αθέατη πλευρά των πάντων.

ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΑ ΠΟΙΗΣΗ

Και αφού η μοντέρνα, ακατάληπτη και ανερμήνευτη ποίηση, παρά την προνομιακή της μεταχείριση από την Ευρώπη, την ελληνική πολιτεία και την Ακαδημία Αθηνών δε βρήκε ανταπόκριση στο ευρύ κοινό, πολλοί αναρωτήθηκαν αν θα έπρεπε να αναζητήσουν μια άλλη συγγενική προς αυτή μορφή ποίησης, προσιτή στο ευρύ κοινό. Έτσι ο Ιωάννης Γρυπάρης με τη μελέτη του το 1893 με τίτλο «ο Συμβολισμός εν τη ποιήσει» και ο Παύλος Νιρβάνας στη μελέτη του που εδημοσίευσε το 1903 στο περιοδικό ΚΡΙΤΙΚΗ ετάχθησαν υπέρ της αλληγορικής λειτουργίας της μοντέρνας ποίησης. Δηλαδή οι εξωπραγματικές ονειρικές εικόνες να τίθενται η μία πλάι στην άλλη εν είδει αρχέγονου αλφαβήτου, ώστε να μας δίνουν ένα σαφές αλληγορικό ή μεταφορικό νόημα. Είναι η ποίηση της ΑΛΛΗΓΟΡΙΑΣ και της ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ που ονομάσαμε μεταμοντέρνα ποίηση.

Βασιζόμενος στις παρατηρήσεις αυτές των δύο ως άνω Ελλήνων Ποιητών άρχισα να γράφω τέτοιου είδους ποίηση από το 1986 με πρώτο πολυσέλιδο ποίημα το ΕΡΗΜΙΤΗΣ ΣΤΟΝ ΑΘΩ. Ακολούθησαν τα ΠΛΑΝΗΜΕΝΟΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΗΣ, Η ΕΛΠΙΔΑ ΖΕΙ, ΠΡΟΔΩΜΕΝΗ ΣΥΖΥΓΟΣ, Η ΣΤΑΥΡΩΣΗ και πλήθος άλλα που φτάνουν συνολικά τις τρεις περίπου χιλιάδες.

Από το σύνολο δε των 25.000 ποιημάτων μου τα 9.000 είναι γραμμένα στη στιχουργική μορφή, πολλά από τα οποία έχουν μελοποιηθεί σε τραγούδια, υπάρχουν και στο YouTube και εμφανίζονται με την ένδειξη Potis Katrakis, τα 8.000 περίπου σε παραδοσιακή γνωμική ποίηση, τα 5.000 σε μοντέρνα τόσο σε πεζό και σε έμμετρο στίχο, αλλά και 4 συλλογές των 100 ποιημάτων η κάθε μία σε έμμετρο ομοιοκατάληκτο δεκαπεντασύλλαβο.

Ειδικά για την μοντέρνα ποίηση ήθελα να τονίσω ότι η επίδρασή της στην ποίηση γενικά υπήρξε και αρνητική αλλά και θετική. Αρνητική γιατί έδιωξε το ευρύ κοινό από την ποίηση, που την θεωρεί μπουρδολογία και δεν την διαβάζει ούτε την ακούει, αφού δεν καταλαβαίνει τι του λέει, θετική γιατί απλοποίησε και απάλλαξε την παραδοσιακή ποίηση από το μέτρο και τη ρίμα, αφού πλέον γράφεται και σε πεζό κείμενο, όπως και η μοντέρνα, αλλά και γιατί αποτέλεσε τη βάση για τη δημιουργία της μεταμοντέρνας ποίησης που αποτελεί σήμερα την κορωνίδα της ποίησης. Το λάθος έγινε στο όνομα ΠΟΙΗΣΗ που της δόθηκε γιατί δεν πρόκειται για ποίηση με την οποία διαφέρει κατά 98% αλλά για μυστικισμό με τον οποίο ταυτίζεται κατά 98% και διαφέρει κατά 2%. Άρα οι Ευρωπαίοι έκλεψαν το όνομα υπό την ελληνική νοητή ποίηση και το δώσανε σε ένα μόρφωμα που καμία σχέση δεν έχει με την από την εποχή του Ομήρου, ποίηση.

Παραθέτω λίγους στίχους από τη μοντέρνα και ολίγους από τη μεταμοντέρνα για να φανεί η διαφορά μεταξύ τους

ΜΟΝΤΕΡΝΑ

Κάτι ξέρει αυτός που κατοικεί Ροδαλών και Ήβης γωνία. Είναι της όσφρησής μας τον σκύλο που εκγυμνάζει ο Μάιος και στηθάκια μόλις δεκατριών ετών που έχει το μέλλον.

Όμως θέλει μανίκι το νερό για να του το φορέσουν. (Ελύτης)

ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΑ

Καμίνια & Αγιά Σοφιά, Πειραϊκή, Καστέλα, αρχόντισσες του Πειραιά του Παραδείσου, τρέλα. Με συννεφιά, με ξαστεριά μαγεύετε τον κόσμο, τη χάρη στην ομορφιά σηκώνετε στον ώμο. Φύσα αγέρα του νοτιά να βρέξει τα μαλλιά τους να δροσιστούν αναφανεί στη γη η ομορφιά τους.

 

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *