Ελεύθερη Άποψη..Η ΑΙΝΙΤΙΣΣΑ ΚΑΠΕΤΑΝΙΣΣΑ ΔΟΜΝΑ ΒΙΣΒΙΖΗ ΚΑΙ Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΒΙΣΒΙΖΗ ΣΤΗΝ ΕΘΝΕΓΕΡΣΙΑ ΤΟΥ 1821
Η μεγίστη Αίνος, όπως την κατονομάζει ο Γεώργιος Φραντζής στο Χρονικό της Άλωσης, το μοναδικό και πλέον αξιόπιστο ντοκουμέντο της τραγικής αυτής απώλειας του Ελληνισμού, ευρίσκεται παρά το δέλτα του ποταμού Έβρου, αλλά προς ανατολάς και σήμερα ανήκει στην Ανατολική Θράκη, δηλαδή στην Τουρκία.
Λέγεται ότι ιδρυτής της, υπήρξε ο Αινεύς, γιός του Απόλλωνα και πατέρας του Κυζίκου. Ο δε Όμηρος, αναφέρει ότι ο εκ της Αίνου στρατηγός Πείρος, είχε ηγηθεί των Θρακικών στρατευμάτων, που συμμάχησαν με τον Πρίαμο κατά τον Τρωικό πόλεμο.
Κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο, η Αίνος, είχε αποστείλει στρατεύματα στη μάχη της Σφακτηρίας, ως σύμμαχος των Αθηναίων, όπως κι αργότερα, κατά τη Σικελική εκστρατεία.
Η πόλις άκμαζε και κατά τους βυζαντινούς χρόνους, κατακτήθηκε από τους Λατίνους λίγο πριν το 1204, ενώ στη συνέχεια πέρασε σε Οθωμανούς, Βουλγάρους, Βενετούς και Γενοβέζους. Παρέμεινε υπό την Γενοβέζικη οικογένεια Gattilusio, έως το 1456, που παραδόθηκε στον Μωάμεθ τον Πορθητή. Το λιμάνι της Αίνου άκμαζε, ως ναυτιλιακό κι εμπορικό κέντρο, έως τα τέλη του 19ου αιώνα, οπότε κατεστράφη ολοσχερώς, από τις προσχώσεις του ποταμού Έβρου και παρά τις προσπάθειες διάσωσής του, αυτό δεν κατέστη εφικτό και τότε, η πόλη άρχισε να παρακμάζει.
Η οικογένεια Βισβίζη, ήταν οικογένεια εύπορων πλοικτητών, επιχειρηματιών και τραπεζιτών από την Αίνο. Η Δόμνα (1783-1850 ), παντρεύτηκε τον Καπετάν Χατζή Αντώνη Βισβίζη, το έτος 1808 κι απέκτησαν μαζί πέντε παιδιά. Το τελευταίο, γεννήθηκε μετά τη δολοφονία του, το 1822. Ο Χατζή Αντώνης Βισβίζης, ήταν ευκατάστατος καπετάνιος και πλοιοκτήτης.
Μέλος της Φιλική Εταιρείας και θερμός πατριώτης, ο Χατζή Αντώνης Βισβίζης, το Μάρτη του 1821, αρματώνει το μεγαλύτερο από τα εμπορικά πλοία του, το θρυλικό μπρίκι ΚΑΛΟΜΟΙΡΑ, ναυπηγημένο στην Οδησσό, με 14 κανόνια και πλήρωμα… 140 ναύτες! Ορμά στην αγώνα, συντασσόμενος με τις Ελληνικές απελευθερωτικές δυνάμεις. Μαζί του στο καράβι, αψηφώντας κάθε κίνδυνο, ταξιδεύει κι η καπετάνισσα Δόμνα, με τα παιδιά τους. Το θρυλικό ζευγάρι, έχει αφήσει πίσω στην Αίνο την τεράστια περιουσία του, παίρνοντας μαζί τα οστά των προγόνων του, την εικόνα της Παναγίας, τιμαλφή, χρυσές λίρες και μια χούφτα γης Αινίτικης με την ελπίδα, μια μέρα, να επιστρέψουν πίσω σε γη ελεύθερη, να χτιστεί το χρυσό κάστρο της ελευθερίας, όπως έλεγαν. Η «ΚΑΛΟΜΟΙΡΑ», ακολουθεί τις δυνάμεις του αγώνα σε ναυμαχίες, Σάμου, Λέσβου Ευρίπου… στις 2 Μαΐου 1821, το ζεύγος των καραβοκυραίων, συντασσόμενο με τις επαναστατικές δυνάμεις πλοίων κυρίως από τα Ψαρά, επιτίθεται στο φρούριο και τους Οθωμανούς κι απελευθερώνει την Αίνο. Όμως το 1822, ο Χατζή Αντώνης Βισβίζης δολοφονείται άγνωστο πως ή από ποιον, μέσα στο μπρίκι ΚΑΛΟΜΟΙΡΑ και τη θέση του, λαμβάνει πλέον ως ηγερία η Δόμνα, που συνεχίζει με θάρρος τον αγώνα, πυρπολώντας, κουβαλώντας πυρομαχικά, τροφοδοτώντας αδιάκοπα τον αγώνα. Το 1824, αδυνατεί πλέον οικονομικά να συντηρήσει την «ΚΑΛΟΜΟΙΡΑ», οπότε αναγκάζεται να παραδώσει το μπρίκι, στον Υδραίικο στόλο, όπου καταλήγει πυρπολικό, στα χέρια του πυρπολητή Πιπίνου και χάρη σε αυτήν, βυθίζεται η τουρκική φρεγάδα – θησαυροφυλάκιο ΧΑΣΝΕ ΓΚΕΜΣΙ, στον Τσεσμέ.
Μετά το ένδοξο τέλος της ΚΑΛΟΜΟΙΡΑΣ, η Δόμνα έχοντας παραδώσει στον αγώνα σύζυγο και όλη της την περιουσία, σε οικονομική ένδεια πλέον, προσπαθεί να επιβιώσει αλλά κυρίως να διασφαλίσει το μέλλον των παιδιών της.
Άστεγη, φτωχή και απροστάτευτη, έχοντας παραχωρήσει στον αγώνα όλη την τεράστια περιουσία της, καταλήγει στο Ναύπλιο, όπου χάνει το τελευταίο της παιδί, από τύφο και κακουχία.
Το 1826, κατορθώνει να αποστείλει για σπουδές στη Γαλλία, με έξοδα της Φιλελληνικής Επιτροπής του Παρισιού τον μεγαλύτερο, τότε 12ετή γιο της, Θεμιστοκλή Βισβίζη, μαζί με νέους από οικογένειες αγωνιστών, όπως του Κανάρη, Αποστόλη, Μαυρομιχάλη, Τσαμαδού και άλλων. Η κλασική ωραιότητα του νέου, το αρχαιοελληνικό του πρόσωπο, η αρχοντική του παρουσία, καταπλήσσουν τους κύκλους του Παρισιού κι ο νέος Θρακιώτης, απολαμβάνει της προστασίας, προσωπικοτήτων όπως η δούκισσα Dabredesse, η οποία ισχυρίζετο ότι είχε κι ελληνικές ρίζες και η καλλιτέχνις Adela Tardier. Η τελευταία, εμπνέεται από την κατατομή του προσώπου του 12χρονου παιδιού και ζωγραφίζει εκατοντάδες πορτραίτα του. Εκατομμύρια αντίτυπα της περίφημης λιθογραφίας της Tardier, κυκλοφορούν τότε, με τη μορφή του Θεμιστοκλή, που γίνεται γνωστός ως αντιπροσωπευτική φιγούρα του παιδιού της επαναστατημένης Ελλάδας και συγκινεί ολόκληρο τον κόσμο ως “Ellinopoulo”, l’ enfant grec…
Όμως η Δόμνα, εξακολουθεί να παραμένει εντελώς αβοήθητη, προσπαθεί να μετεγκατασταθεί στην Σύρο και τελικά φθάνει στον Πειραιά. Ζει σε άκρα πενία. Μετά από έκκληση της για βοήθεια στον Κυβερνήτη Ιωάννη Καποδίστρια, το νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος, της χορηγεί σύνταξη τριάντα δραχμών, που και την εποχή εκείνη, επρόκειτο για εξευτελιστικό ποσό. Πεθαίνει , μακριά από την αγαπημένη της Αίνο, το 1850, σε ηλικία 67 ετών.
Ο Θεμιστοκλής Βισβίζης, αξιώθηκε, μετά από λαμπρές σπουδές να υπηρετήσει σε μεγάλες θέσεις όπως του ακολούθου Υπουργείου Εξωτερικών και Διοικητού Νάξου.
Προτομή του, με βάση τις λιθογραφίες του «Ελληνόπουλου» υπάρχει στην παραλία της Αλεξανδρουπόλεως, όπου κατοικούν οι περισσότεροι απόγονοι των Αινιτών, μετά την εκκένωση της Ανατολικής Θράκης, τον Οκτώβριο του 1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών. Εκεί, υπάρχει και προτομή της Δόμνας Βισβίζη, όπως και το περίφημο Ηρώο των Βισβίζηδων με τη Δόμνα, να απεικονίζεται ορθή στον αγώνα, πάνω από τον θνήσκοντα σύζυγο της Χατζή Αντώνη. Θα έπρεπε να γραφούν πολλές σελίδες, προκειμένου να εξιστορηθεί η δράση της οικογένειας Βισβίζη και της ηρωικής καπετάνισσας, που λησμονημένη, ελάχιστα αναφέρεται , σε αντίθεση με άλλες ηρωίδες της Εθνεγερσίας.
Πρόλαβε όμως, η λαϊκή μούσα, να εξιστορήσει τα κατορθώματα της, ανεξίτηλα:
« Πουλάκι πόθεν έρχεσαι, πουλάκι γι΄ αποκρίσου μην είδες και μην άκουσες για την κυρά Δομνίτσα την όμορφη, τη δυνατή, την αρχικαπετάνα, πούχει καράβι ατίμητο και πρώτο μεσ’ στα πρώτα, καράβι γοργοτάξιδο, καράβι τιμημένο, καράβι που πολέμησε στης Ίμπρος το μπουγάζι;
Και το πουλάκι στάθηκε και το πουλάκι λέει, την είδα την απάντησα σιμά στο Αγιονόρος τρεις μέρες επολέμαγε με δυο χιλιάδες Τούρκους
Καράβια εδώ, καράβια εκεί, καράβια παρά πέρα και τούτη σαν τον αετό ώρμαγε και χτυπούσε δεξιά ζερβά κι ανάστροφα κι όπου βολούσε ακόμα κι άκουγες βόγγους δυνατούς και στεναγμούς μεγάλους κι άκουγες κλάματα πικρά, κατάρες στην κατάρα κι θάλασσες κοκκίνιζαν ως φέσια των αγάδων».
Μαρία Μπουκουβάλα
Ιατρός