Φιλοσοφικοὶ Στοχασμοὶ.. Ἐποχὴ Μετανθρωπισμοῦ καὶ Βιοηθικῆς

Οἱ ἱστορικοὶ συνηθίζουν νὰ ἀποκαλοῦν βιομηχανικὲς ἐπαναστάσεις τὶς χρονικὲς περιόδους κατὰ τὶς ὁποῖες ἐπιτελεῖται κάποια βαθιὰ καὶ ρηξικέλευθη ἀλλαγὴ στὴν κοινωνία, κυρίως, ὡς πρὸς τὰ συνεχῶς ἐξελισσόμενα τεχνικὰ μέσα ποὺ διαχειρίζεται καὶ τὰ ὁποῖα συμβάλλουν ὄχι μόνον στὸν τρόπο διαβίωσής της ἀλλὰ καὶ στὸν πνευματικὸ κοινωνικοπολιτικὸ μετασχηματισμο της. Ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος ὅμως, σχεδὸν ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ λεγομένου «ἔμφρονος ἀνθρώπου» (Homo Sapiens) ἀνεπαίσθητα ἄλλαξε, μὲ ἐξωτερικὴ συνειδητὴ ἐπέμβαση, ὡς πρὸς τὴν ὅλη σωματικὴ καὶ πνευματικὴ δομή του.

Ὁ νεότευκτος ὄρος, μετανθρωπισμός, ὅπως καὶ ὁ μετάνθρωπος, ἀφορᾶ τὸν παρατηρούμενο, ταχέως μάλιστα ἐξελισσόμενο, μετασχηματισμό του μὲ τὴν ἐνίσχυση ἀρχικῶς τῆς φυσιολογίας του καὶ κατόπιν τῆς διανοίας του μέσω τεχνολογικῶν ἐνθεμάτων τὰ ὁποῖα ἀφθόνως ἐξελίσσει καὶ τὰ ὁποῖα παρέχουν τόσο ἡ μηχανικὴ τεχνολογία ὅσο καὶ ἡ γενετικὴ μηχανική. Οἱ ἐξελίξεις τῶν ἑπομένων δεκαετιῶν προβλέπονται καταιγιστικές, ὅπως τοῦ τύπου, περιήγηση στὸ διαδίκτυο μὲ μόνη χρήση τῆς σκέψης, τὴν ὁποία θὰ ἀναγνωρίζουν τὰ μέσα ἐπικοινωνίας. Χρήση βιονικῶν βραχιόνων, ποδιῶν καὶ ὀφθαλμῶν εὐρείας κλίμακας καὶ ἀμέσου ἐφαρμογῆς.

Ἐνίσχυση τοῦ ἀνθρωπίνου ὀργανικοῦ ἀνοσοποιητικοῦ συστήματος μὲ ἕνα ἔνθετο βιονικὸ σύστημα στὸ ὁποῖο θὰ ἀνατίθενται ὁλοένα καὶ περισσότερες ἀποφάσεις θεμελιωδῶν λειτουργιῶν μέσω καὶ τῶν ἤδη ἐξελισσομένων ἀλγορίθμων οἱ ὁποῖοι θὰ ἀνιχνεύουν κάθε πτυχὴ τῆς ὕπαρξής μας καὶ θὰ μᾶς γνωρίζουν καλύτερα ἀπὸ ὅτι ἐμεῖς δυνάμεθα νὰ γνωρίζουμε τὸν ἴδιο μας τὸν ἑαυτό.

Ὅλα αὐτὰ ἔχουν ἤδη δημιουργήσει τὸν σύγχρονο ἠθικὸ προβληματισμὸ ὁ ὁποῖος προσπαθεῖ νὰ ἑστιάσει τὴν προσοχή του σὲ πρωτόγνωρα φαινόμενα, ποὺ ἅπτονται τῆς ἐλευθερίας του καὶ τῆς εὐτυχίας του καὶ ποὺ ἀκυρώνουν πτυχὲς τῆς ἀνθρώπινης κατάστασης ποὺ πάντα βιώνονταν ὡς ἀναπόφευκτη μοίρα. Ἔτσι ἀδηρίτως καὶ ἐπιτακτικῶς διαμορφώνεται ἕνας νέος κοινωνικὸς ἐπιστημονικὸς κλάδος μὲ τὸ ὄνομα βιοηθική.

Ἔχει ἤδη ἀρχίσει νὰ διαφαίνεται, καὶ σχεδὸν χωρὶς ἀμφιβολία καὶ ἰδιαίτερη ἐντύπωση, τὸ γεγονὸς ὅτι ἕνα ἄτομο δὲν θὰ ἔρχεται πλέον στὸν κόσμο, μέσω τῶν παλαιῶν καὶ δοκιμασμένων μεθόδων φυσικῆς σεξουαλικῆς ἀναπαραγωγῆς, μὲ σῶμα καὶ μυαλὸ ὑποκείμενα σὲ συγγενεῖς ἀσθένειες καὶ παραμορφώσεις καὶ τὸ ὁποῖο θὰ ὑποφέρει, θὰ ἀπολαμβάνει καὶ θὰ πεθαίνει μὲ ὅλα τὰ ἀρχικὰ ὄργανά του ἐκτεθειμένο στὴν μοῖρα του ἢ τὸ πεπρωμένο του, ὅπως μέχρι τώρα συνέβαινε.

Οἱ βιοτεχνολογίες ἀμφισβητοῦν χιλιόχρονες πεποιθήσεις, συνήθειες καὶ ἰδέες, ποὺ μέχρι πρότινος ἔμοιαζαν νὰ βασίζονται σὲ ἀκλόνητα ἀποδεικτικὰ στοιχεῖα ποὺ ἐπέβαλλαν εἴτε οἱ σκληροὶ νόμοι τῆς ἀνάγκης εἴτε τὸ ἀνεξιχνίαστο θεῖο θέλημα, καὶ οἱ ὁποῖες σήμερα μετατρέπονται, σχεδὸν χωρὶς κανένα ἐνδοιασμό, σὲ ἀντικείμενα προσωπικῆς ἐπιλογῆς.

Φαίνεται νὰ διαχωρίζονται ἀπὸ ἠθικῆς καὶ φυσικῆς ἄποψης ἡ σεξουαλικότητα καὶ ἡ τεκνοποίηση. Πέραν τῶν ἀντισυλληπτικῶν, οἱ τεχνικὲς γονιμοποίησης ἀλλάζουν ριζικῶς τὶς ἔννοιες τοῦ πατέρα καὶ τῆς μητέρας ποὺ παρέχει τὸ σπέρμα ἢ τὸ ὠάριο. Ὑπεισέρχεται ἡ ἔννοια τῆς μητέρας φορέα καὶ ὁ νόμιμος πατέρας ἢ νόμιμη μητέρα, παρένθετη μητέρα καὶ τόσοι ἄλλοι νεολογισμοί.

Ὁ ἴδιος ὁ ὀργανισμός μας, ἀδιάλυτος μέχρι πρότινος, ὑποδιαιρεῖται καὶ τὰ ἐπιμέρους ὄργανα μποροῦν νὰ ἀνταλλάσσονται, περνώντας ἀπὸ τὸ ἕνα σῶμα στὸ ἄλλο, συνήθως ἀπὸ ἕναν ἀτυχήσαντα νεκρὸ σὲ ἕναν ζωντανό.

Ἀλλάζουν καὶ ἐπαναδιατυπώνονται οἱ ἠθικοὶ καὶ νομικοὶ κανόνες ποὺ ρυθμίζουν τὰ δικαιώματα τῶν ἀτόμων καὶ τῶν οἰκογενειῶν. Ἀλλάζει τὸ σύστημα συναισθημάτων ποὺ σηματοδοτοῦν τὶς πιὸ ἐπίσημες στιγμὲς τῆς ἀνθρώπινης ὕπαρξης, ὅπως ἡ σύλληψη, ἡ γέννηση, ἡ πατρότητα ἢ ἡ μητρότητα, ὁ θάνατος. Ἀκόμη καὶ ἡ ἔννοια τῆς προσωπικῆς ταυτότητας.

Ὡστόσο, οἱ βιοτεχνολογίες δὲν σταματοῦν, στὸν ἀνθρώπινο κόσμο. Μεταμορφώνουν τὴν τροφή μας χρησιμοποιώντας γενετικὰ τροποποιημένες φυτικὲς καὶ ζωικὲς τροφές, παραδείγματος χάρη, προσθέτοντας βιταμίνες στὸ σιτάρι καὶ τὸ ρύζι ἢ διασταυρώνοντας εἴδη. Σὲ προηγουμένως ἄγνωστα ὑβρίδια καινοτομοῦν μορφὲς θεραπείας μέσω γονιδιακῶν θεραπειῶν ἢ χρήσης διαγονιδιακών ζώων ὅπως τὸν «ὀγκοπόντικα» τοῦ Χάρβαρντ – ἕνα ποντίκι ποὺ τροποποιήθηκε εἰσάγοντας γονίδια ἀνθρώπου καὶ κοτόπουλου στὴν γενετική του κληρονομιά, τὸ ὁποῖο χρησιμοποιεῖται ὡς ἰνδικὸ χοιρίδιο σὲ πειράματα καρκίνου – καθιστώντας ὁρισμένους φυτικοὺς ὀργανισμοὺς ἀπρόσβλητους ἀπὸ παράσιτα. Αὐτὸ μπορεῖ νὰ προκαλέσει τρόμο ἢ ἀμηχανία, ἀλλά, ἀπὸ τὴν ἄλλη πλευρά, στοὺς τομεῖς τῆς γεωργίας καὶ τῆς κτηνιατρικῆς ἡ ζωὴ ἔχει ὑποστεῖ χειραγώγηση ἀπὸ καιρό, γιὰ παράδειγμα, μέσω τῆς τεχνητῆς ἐπιλογῆς σπόρων ἢ φυλῶν ἀλόγων ἢ σκύλων. Ὡστόσο, σήμερα τὰ ἐμπόδια μεταξὺ τῶν εἰδῶν πέφτουν. Γιὰ παράδειγμα, ἡ καρδιὰ ἑνὸς χοίρου, καὶ μάλιστα γονιδιακὰ τροποποιημένου, μπορεῖ νὰ χρησιμοποιηθεῖ σὲ ἕναν ἄνθρωπο.

Ἡ ἀνάπτυξη τῶν βιοτεχνολογιῶν καὶ ἡ ἀλλαγὴ τῶν παραδοσιακῶν παραμέτρων ὕπαρξης, μετατοπίζει τὰ σύνορα τῆς ζωῆς – ὅσον ἀφορᾶ τὴν γνώση, πέραν καὶ τῆς γένεσης, τῆς ποιότητας, τῆς διάρκειας καὶ τῆς ἔκβασης της – ἀλλάζει τὸν ὁρίζοντα τῶν προσδοκιῶν τοῦ ἀτόμου καί, κατὰ συνέπεια, τὴν κατανόηση ποὺ ἔχει ὁ καθένας γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ τοὺς ἄλλους. Αὐτὸ ποὺ ἔμοιαζε νὰ συνδέεται μὲ τὶς σκληρὲς καὶ ἀνεξερεύνητες ἀνάγκες τοῦ κόσμου μετατρέπεται σὲ ἀντικείμενο ἐπιλογῆς, θὰ λέγαμε, κάτι σὰν «ἀντιπεπρωμένο».

Ὡστόσο, ἡ μετατόπιση αὐτῶν τῶν φραγμῶν ἐγείρει ἀμέσως δύο ἐρωτήματα: ἐὰν αὐτὸ ποὺ εἶναι τεχνικὰ ἐφικτὸ εἶναι ἑπομένως καὶ νόμιμο καὶ ποιὸς εἶναι ὁ ἀντίκτυπος αὐτῶν τῶν ἀλλαγῶν στὴν ζωή μας καὶ στοὺς τρόπους μας τοῦ συναισθάνεσθαι καὶ τοῦ σκέπτεσθαι. Ποιὲς συνέπειες θὰ ἐπέφερε, γιὰ παράδειγμα, ἐὰν μπορούσαμε νὰ γνωρίζουμε ἐκ τῶν προτέρων τὴν πιθανὴ διάρκεια τῆς ύπαρξής μας ἢ τὴν φύση τῶν ἀσθενειῶν ἀπὸ τὶς ὁποῖες εἶναι πιθανὸ νὰ ὑποφέρουμε ἐμεῖς καὶ τὰ παιδιά μας. Ὅπως ἀντιλαμβανόμεθα, αὐτὲς οἱ πληροφορίες, παρεμπιπτόντως, θὰ ἔκαναν εὐτυχισμένους τοὺς ἐργοδότες καὶ τὶς ἀσφαλιστικὲς ἑταιρεῖες.

Ποιὲς θὰ εἶναι ἄραγε οἱ ἐπιπτώσεις ἀπὸ τὴν διεύρυνση τοῦ εὔρους τῶν δυνατοτήτων ποὺ ἐπιτρέπουν οἱ βιοτεχνολογίες; Μεταξὺ τῶν πολλῶν μποροῦμε νὰ ἐπισημάνουμε: τὴν ἀπώλεια τῆς ἐμπιστοσύνης στὴν δύναμη καὶ τὸν κανονιστικὸ χαρακτήρα τῶν νόμων τῆς φύσης. Ἡ συμπληρωματικὴ τάση νὰ ἀποδέχεται κάποιος μεγαλύτερο ποσοστὸ τεχνητότητας στὸ σῶμα του. Ἡ ὑπεροχὴ τῶν ἐπίκτητων συναισθημάτων, γιὰ παράδειγμα τῆς συναισθηματικῆς πατρότητας ἢ μητρότητας, ἔναντι τῶν δεσμῶν αἵματος.

Ὡστόσο, αὐτὸ δὲν συμβαίνει μὲ ἁπλὸ καὶ ἀνώδυνο τρόπο, καθὼς ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ διαδεδομένους φόβους εἶναι ὅτι – μὲ τὴν κυριαρχία τῶν βιοτεχνολογιῶν καὶ τὴν ἠθικὴ καὶ νομική τους ρύθμιση – ἡ ζωὴ καὶ ὁ θάνατος, ἡ χαρὰ καὶ ὁ πόνος χάνουν τὸ μεγαλεῖο, τὴν εὐλάβεια, τὴν γοητεία τους καὶ τὸ μυστήριο. Ἀναρωτιέται κανείς, στὴν πραγματικότητα, ἂν ἡ ζωὴ καὶ ὁ θάνατος, ἀφοῦ σχεδιαστοῦν καὶ γραφειοκρατικοποιηθοῦν – μέσω τῆς τράπεζας σπέρματος καὶ πιθανῶς μέσω τῶν κέντρων διατήρησης τῶν λεγόμενων «κρατικῶν πτωμάτων», αὐτὰ ἀπὸ τὰ ὁποῖα θὰ ἔπρεπε νὰ παρθοῦν τὰ ὄργανα γιὰ νὰ διανεμηθοῦν σὲ αὐτοὺς ποὺ τὰ χρειάζονται -, δὲν θὰ γίνονταν τὰ πάντα τετριμμένα καὶ στερούμενα ἐγγενοῦς ἀξίας.

Μεταξὺ τῶν διαφόρων δυνατοτήτων ποὺ ἀνοίγει ἡ βιοτεχνολογία, ὑπάρχει ἐπίσης ἡ δυνατότητα ἐπιλογῆς τοῦ φύλου τοῦ ἀγέννητου παιδιοῦ μέσω φυγοκέντρισης τοῦ σπέρματος. Ἡ τεχνητὴ γονιμοποίηση ὑποβοηθούμενη ἀπὸ ἐξωτερικὸ δότη σπέρματος ἢ ὠαρίου τριπλασιάζει ἐπίσης τὴν μητρικὴ φιγούρα σὲ βιολογικὴ μητέρα, ἔγκυο ἢ φέρουσα μητέρα καὶ κοινωνικὴ ἢ νόμιμη μητέρα καὶ ἀντιγράφει τὴν πατρικὴ φιγούρα στὴν πιὸ παραδοσιακὴ διαίρεση μεταξὺ βιολογικοῦ πατέρα καὶ νόμιμου πατέρα.

Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο ἀνατρέπονται οἱ στοιχειώδεις μορφὲς συγγένειας καὶ οἱ ὑποτιθέμενες ἀμετάβλητες ἀρχές της, ἔτσι ὥστε ἀκόμη καὶ ἡ παροιμιώδης μητέρα πάντα βέβαιη, πατέρας ἀβέβαιος, δὲν εἶναι πλέον ἀπαραίτητα ἀληθινή. Ἐὰν αὐτὴ ἡ ἀρκετὰ ἁπλὴ τεχνολογία ἐξαπλωθεῖ σὲ μεγάλη κλίμακα ἡ παραδοσιακὴ οἰκογένεια θὰ ἔβλεπε τὰ θεμέλια τῆς ὕπαρξής της νὰ ἐξαφανίζονται, πραγματοποιώντας μὲ ἀπροσδόκητους τρόπους τὴν ὑποβάθμιση τῆς οἰκογένειας ὅπως τὴν γνωρίζαμε. Στὴν πραγματικότητα, ἡ οἰκογένεια ἀντλεῖ τὴν ἀρχική της νομιμότητα ἀκριβῶς ἀπὸ τοὺς δεσμοὺς αἵματος, ἀπὸ τὴν ἀπαγόρευση τῆς αἱμομιξίας καὶ ἀπὸ τὴν πατρογονικὴ μετάδοση τοῦ ἐπωνύμου. Στοὺς δεσμοὺς αἵματος, οἱ καταγεγραμμένοι ἀνεπιθύμητοι ἐκλεκτικοὶ κοινωνικοὶ δεσμοί, ἀποτέλεσμα μιᾶς ἐπιλογῆς, τείνουν ὅλο καὶ περισσότερο νὰ τοποθετοῦνται δίπλα-δίπλα. Τὸ πρόβλημα – ὅπως πάντα – εἶναι ἡ χρήση ποὺ θὰ μπορέσει κανεὶς νὰ κάνει αὐτῆς τῆς μεγαλύτερης ἐλευθερίας.

Στὶς ἀμέσως ἑπόμενες δεκαετίες ὁ λεγόμενος μετάνθρωπος θὰ εἶναι πλέον συνηθισμένος καὶ ἡ ἐξέλιξη θὰ ἐπιβάλλει τὴν ἐφαρμογὴ τῶν λεγομένων βιοτεχνολογιῶν οἱ ὁποῖες θὰ ἀπαιτήσουν πρωτόγνωρες ἀτομικὲς εὐθύνες καὶ ἴσως ἐπαχθεῖς, καθὼς ἤδη καλοῦνται νὰ λάβουν δραματικὲς ἀποφάσεις βάσει κριτηρίων ποὺ εἶχαν μέχρι τώρα ἐκχωρηθεῖ στοὺς κύριους δημιουργοὺς ἠθικῶν κανόνων καὶ κατευθυντήριων γραμμῶν, ὅπως Ἐκκλησίες, Κράτη ἢ Κόμματα. Καθένας τοποθετεῖται μπροστὰ σὲ «μεταφυσικὰ» σενάρια ποὺ τὸν ἀφοροῦν καὶ στὸ ἀπώτερο μέλλον: ζωὴ καὶ θάνατος, σάρωση τοῦ κύκλου ζωῆς τοῦ ἰδίου ἢ τῶν ἄλλων, μεταμόσχευση ὀργάνων, μετασχηματισμοὶ τῆς γενετικῆς κληρονομιᾶς ποὺ μποροῦν νὰ μεταδοθοῦν κληρονομικὰ ἀπὸ τὸ ἄτομο στοὺς ἀπογόνους του. Αὐτὲς οἱ προοπτικὲς θὰ δημιουργήσουν μιὰ νέα πειθαρχία, τὴν βιοηθικὴ.

Ἡ βιοηθικὴ ἔχει συμβάλει πλέον σημαντικὰ στὴν μετατόπιση τοῦ ἐνδιαφέροντος γιὰ τὴν ἠθικὴ ἀπὸ τὴν σφαίρα τῆς ψυχῆς ἢ τοῦ ἀοράτου σὲ αὐτὴν τῆς σωματικότητας, ἐμπεδώνοντας τὴν πεποίθηση ὅτι ὄχι μόνον ἔχουμε σῶμα, ἀλλὰ εἴμαστε καὶ σῶμα. Τὸ πρόβλημα τῆς σωματικότητας – ποὺ συχνὰ ἀφαιρεῖται στὴν δυτικὴ παράδοση, πλατωνικὴ θεωρία τοῦ σώματος ὡς «φυλακὴ τῆς ψυχῆς» ἢ τοῦ χριστιανικοῦ καὶ καρτεσιανοῦ δυϊσμοῦ ψυχῆς καὶ σώματος, παρουσιάζεται στὸ προσκήνιο ὅταν οἱ βιοτεχνολογίες καθιστοῦν δυνατὴ τὴν εἰς βάθος τροποποίησης τῆς ὑφῆς τοῦ σώματος.

Λόγω τῆς προφανοῦς ἐπίδρασής της στὴν ζωὴ τοῦ καθενός, ἡ βιοηθικὴ παύει νὰ εἶναι θέμα προβληματισμοῦ ποὺ προορίζεται μόνον γιὰ φιλοσόφους καὶ περνάει στὴν κοινὴ λογική, στὴν ἰατρικὴ καὶ στὴν νομοθεσία. Καθίσταται προβληματικὴ ἡ ἐνασχόληση μὲ τὰ «ἔσχατα» ζητήματα καὶ ὅτι μέχρι τώρα θεωροῦνταν προφανὲς καὶ τοποθετοῦνταν, μὲ διαβαθμίσεις, στὸ ἀδρανὲς ὑπόβαθρο τῶν ρητῶν ἠθικῶν μας ἀνησυχιῶν. Καὶ ἐκεῖ ποὺ τὴν λύση, στὰ δύσκολα, τὴν πρόσφεραν οἱ νόμοι τοῦ κράτους, οἱ μεμονωμένες θρησκεῖες καὶ οἱ πεποιθήσεις, ἀφέθηκε στὶς ἐπιλογὲς τῶν ἀτόμων.

Οἱ διακυβεύσεις εἶναι δεδομένες καὶ ἀναπόφευκτη ἡ δημιουργία φανατισμῶν καὶ τὸ ξέσπασμα συγκρούσεων. Ὅλα αὐτὰ, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ νὰ τραυματίζουν τὴν συνείδηση τοῦ ἀτόμου, θέτουν ἐπικινδύνως σὲ βραδεία καὶ εἰκονικὴ πορεία σύγκρουσης κουλτοῦρες, νόμους, ἠθικοὺς παγιωμένους κανόνες καὶ πεποιθήσεις οἱ ὁποῖες τραυματίζουν τὴν συνείδηση τοῦ ἀτόμου. Τὴν διαμάχη αὐτὴ τὴν αὐξάνει πλανητικῶς ἡ παγκοσμιοποίηση, λόγω τῶν μαζικῶν μεταναστεύσεων ποὺ φέρνουν διαφορετικὲς ἐθνοτικὲς ὁμάδες νὰ συγκατοικοῦν στὴν ἴδια περιοχή.

Ἐν τῷ μεταξὺ βαθαίνει τὸ χάσμα μεταξὺ τῶν παγιωμένων ἠθικῶν καὶ θρησκευτικῶν κανόνων ἀκόμη καὶ μεταξὺ ἐκείνων ποὺ εἶναι πιὸ ἀνοιχτοὶ καὶ εὐαίσθητοι στὶς νέες εὐκαιρίες ποὺ δημιουργοῦνται ἀπὸ τὴν ἐπιστημονικὴ ἔρευνα. Συμβαίνει μερικὲς φορὲς ὁ πολίτης, ἐμπρὸς στὴν ἀόριστη ὑπεράσπιση τῶν δικῶν του λόγων καὶ δογμάτων, νὰ ἔρχεται ἀντιμέτωπος σὲ ἐπίπεδα ριζοσπαστικότητας καὶ σὲ ἀνοιχτὴ ἀντίθεση μὲ τοὺς νόμους τῆς χώρας του ποὺ ὠθοῦν τὸν πιστὸ νὰ ἀμφισβητήσει τὴν κυρίαρχη δική του ὁμολογία πίστης ἢ νὰ ἀποδεχτεῖ τὶς προτροπὲς ποὺ ἀποσκοποῦν στὴν καταπολέμηση, αὐτῶν ποὺ ἐπιτίθενται στὸ δόγμα του.

Γιὰ νὰ ἀντιληφθοῦμε τὸ μέγεθος τῶν προβλημάτων, ἂς σκεφτοῦμε ἁπλῶς τὴν διαμάχη σχετικὰ μὲ τὴν τεχνητὴ γονιμοποίηση, τὴν κατάσταση τοῦ ἐμβρύου, τὴν ἄμβλωση, τὴν ἀντίρρηση συνείδησης ποὺ ἐπιτρέπει στοὺς γιατροὺς νὰ ἀρνηθοῦν τὴν διακοπὴ τῆς ἐγκυμοσύνης ἢ ὁρισμένες εὐαίσθητες γονιδιακὲς θεραπεῖες γιὰ τὴν τροποποίηση ὁρισμένων σωματικῶν χαρακτηριστικῶν, ποὺ στὸ μέλλον όμως, ἡ τροποποίηση θὰ ἀφορᾶ καὶ διανοητικὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ ἀτόμου μὲ τὴν ἐμφύτευση βιονικῶν νευρικῶν συστημάτων.

Ἂν καὶ εὑρίσκεται ἐπὶ χάρτου ἀκόμη, ὁ λεγόμενος «ἐπαυξημένος» ἄνθρωπος δὲν θὰ ἔχει μόνον τὴν βελτιστοποίηση τῶν ἐπιδόσεών του, ποὺ ἐμπνέουν τοὺς ὀπαδοὺς τοῦ μετανθρωπισμοῦ ἀλλὰ θὰ προβλέπεται καὶ ἡ κατάργηση τοῦ θανάτου. Σὲ αὐτὸ ἀποβλέπουν μελλοντικῶς, κυρίως ἡ κρυογονική, μὲ τὴν ἐλπίδα νὰ καταργηθεῖ ἡ ἡμερομηνία λήξης. Ὀψόμεθα.

Γιάννης Σ. Γκανάσος

Ἐπειός