Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΟΥ ΕΛΚΟΜΕΝΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΗΝ ΜΟΝΕΜΒΑΣΙΑ
Ο εντυπωσιακός Μητροπολιτικός ναός της πόλεως της Μονεμβασίας, δεσπόζει στην κεντρική πλατεία της καστροπολιτείας και είναι αφιερωμένος στο όνομα, του Χριστού Ελκομένου. Κτίστηκε μεταξύ 6ου και 7ου αιώνα, με την εγκατάστασιν των πρώτων κατοίκων της πόλεως.
Η περίφημη μεγάλη εικόνα του Ελκόμενου Χριστού, χρονολογείται στον 14ον αιώνα και θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες και ωραιότερες εικόνες της εποχής των Παλαιολόγων, ως εκ τούτου αποτελεί ανεκτίμητης αξίας, εκκλησιαστικόν κειμήλιον. Ο αγιογράφος Φώτης Κόντογλου, την είχεν χαρακτηρίσει αριστούργημα, ως η ωραιότερη «Σταύρωσις» σε φορητή εικόνα. Με χρυσόβουλον του 1301, που σήμερα ευρίσκεται στο Βυζαντινόν Μουσείον της Αθήνας, εικονίζεται ο αυτοκράτορας Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος να προσφέρει το αυτοκρατορικόν έγγραφον στον Χριστόν, ως προστάτην πιθανώς της πόλεως.
Η εικόνα της Σταυρώσεως, καθώς και άλλες εικόνες, μεγάλης αξίας εκλάπησαν την νύκτα της 10ης Ιανουαρίου 1979. Ο δράστης αφού έκοψεν την εικόνα σε τρία κομμάτια, μετέφερεν τα κλοπιμαία στην Αθήνα και προσπάθησεν να τα πουλήσει. Έγινεν όμως αντιληπτός από την Αστυνομία και συνελήφθην.
Η αξία της συγκεκριμένης εικόνα, υπολογιζόταν τότε σε 100.000.000 δρχ. Όταν ευρέθη η εικόνα, ο τότε Υπουργός Πολιτισμού, Διονύσιος Νιάνιας, συγκινημένος εγονάτισεν και ανεφώνησεν «βρέθηκε ο σύγχρονος Παρθενώνας.
Όταν η εικόνα αποκαταστάθηκε, παρέμεινεν στο Βυζαντινόν Μουσείον Αθηνών, προς φύλαξιν. Μετά από 32 χρόνια, το 2011, επέστρεψεν στο φυσικόν της τόπον, τον Ναόν του Ελκόμενου Χριστού, στην Μονεμβασία και τοποθετήθηκεν στο παρεκκλήσιον του Αγίου Ιωάννου. Για να προφυλαχθεί από άλλην κλοπήν, έχει τοποθετηθεί σε κουβούκλιον με διπλό τζάμι και ειδικόν σύστημα εποπτείας με κάμερες.
Η επιστροφή της εικόνας στην Μονεμβασία έχει μεγάλη σημασία, για τον τόπον, διότι προέρχεται από τον μεγαλύτερον Ναόν της Κάτω πόλεως, του Ελκόμενου Χριστού. Ο Ναός οφείλει την ονομασίαν του στην εικόνα, η οποία βρέθηκε εκεί τον 12ον αιώνα, με τον Χριστόν να εικονίζεται με το κεφάλι κάτω, από τον πόνον. Έχουν γραφτεί και στίχοι, για αυτό το γεγονός, πιθανόν από τον Μητροπολίτην Κρήτης, Γεράσιμον Λετίτζη. Αναφέρομεν μόνον τους δύο τελευταίους στίχους:
Άνοιξεν την Μητρόπολιν, οπού τον σφαλισμένη, / «Ελκόμενος την κράζουσιν, στον κόσμον ξακουσμένη». Η επιστροφή της εικόνας του Ελκόμενου Χριστού, εορτάζει δύο φορές τον χρόνο, την Μ. Πέμπτη και στις 23 Μαΐου, την ημέραν επιστροφής της εικόνας στον θρόνον της. Ο ευσεβής λαός της Μονεμβασίας με αισθήματα αγάπης και ευλάβειας, την ημέραν αυτήν προσέρχεται στους Ιερούς Ναούς, να προσευχηθεί, για να μην σβήσει ποτέ το Φως του Χριστού από την ψυχή τους. Οι εορτές των Αγίων είναι ευκαιρίες πανηγυρισμού και πνευματικής ευφροσύνης, διότι ο λαός συμψάλλει με τους Αγγέλους στον Ουρανόν
Πλησίον του Ναού του Ελκόμενου, ευρίσκεται ο Ιερός Ναός της Υπεραγίας Θεοτόκου της Χρυσαφιτίσσης, Εκεί βρίσκεται η εικόνα της Θεοτόκου, την οποίαν έφεραν οι πιστοί, από το χωρίον Χρύσαφα. Στο σημείον αυτό αναβλύζει θαυματουργικόν πόσιμον ύδωρ, το οποίον θεραπεύει ποικίλας ασθενείας.
Οι δύο αυτές εικόνες του Ελκομένου Χριστού και της Παναγίας Χρυσαφιτίσσης, θεωρούνται «Παλλάδια» της Μονεμβασίας, προ πολλών αιώνων. Ο τότε Μητροπολίτης Γεράσιμος Λετίτζης, όπως αναφέρει ο καθηγητής κ. Θεοχάρης Δετοράκης, με τις ποιμαντορικές του ικανότητες, κατάφερεν να ανοίξει τον παλαιόν ναόν του Ελκόμενου Χριστού και να τον φέρει εις χρήσι. Έχουν γραφτεί μάλιστα και στίχοι, για αυτήν του την ενέργειαν. Αναφέρομεν τους δύο τελευταίους:
Άνοιξεν την Μητρόπολιν, οπού τον σφαλισμένη / «Ελκόμενος την κράζουσιν στον κόσμον ξακουσμένη».
Αγαπητοί μου Αναγνώστες, ας ζητάμε κάθε ημέρα τις πρεσβείες του Χριστού, της Παναγίας και όλων των Αγίων, να μεσιτεύουν υπέρ ημών, και να γίνουν ζωντανή συντροφιά μας. ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ
Μαρία Τσακανίκα