ΠΩΣ ΝΑ ΒΓΕΙ Η ΕΛΛΑΔΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Γράφει ο Dr Κωνσταντίνος Κόμπος

PhD, MPhil, MA, BA

Οι Έλληνες είναι εξοργισμένοι με την μέχρι σήμερα οικονομική πολιτική των εκάστοτε πολιτικών κυβερνήσεων της χώρας. Και ζητά απεγνωσμένα να βρεθεί λύση στο ερώτημα: Τι πρέπει να κάνουμε για να βγει η χώρα από το σημερινό αδιέξοδο;

Η απάντηση βρίσκεται στην ολική επαναφορά όλων των οικονομικών πολιτικών στην σωστή τους βάση. Μια καθαρά ολιστική αναθεώρηση και καθολική αναπροσαρμογή των οικονομικών μακροοικονομικών στόχων που εστιάζονται στην πλήρη απασχόληση, στη σταθερή ανάπτυξη με ψηλό βιοτικό επίπεδο, στην οικονομική σταθερότητα και στο γρήγορο ρυθμό αναδιανομής του εθνικού πλούτου όπου όλοι έχουν τις ευκαιρίες να αποκτήσουν μερίδιο κατά την διάρκεια της ζωής τους.

Είναι προφανές ότι οι μέχρι τώρα οικονομικές πολιτικές που χρησιμοποιηθήκαν ήταν ακατάλληλες. Γι’ αυτό χρειάζονται βαθιές τομές και  για να βγει η χώρα από την κρίση προτείνουμε συνοπτικά τα κάτωθι τέσσερα θαρραλέα βήματα (οδικό χάρτη):

1. Επαναπροσδιορισμό της όλης υφιστάμενης οικονομικής πολιτικής.
2. Προσδιορισμός των βασικών στόχων και επιδιώξεων της οικονομίας καθώς και των εμπλεκόμενων κλάδων, συνεργειών και βοηθητικών αλληλοεπιδράσεων.
3. Επιλογή των συγκεκριμένων μέσων και εργαλείων που θα χρησιμοποιούν.
4. Κατασκευή ενός λεπτομερούς σχεδίου που να δείχνει τον τρόπο, ένταση, μέθοδο και το μείγμα των δράσεων και εφαρμογών.

Βασικά αυτός ο χάρτης δείχνει το βασικό σκιαγράφημα του όλου σχεδίου. Για την μέθοδο, τον τρόπο επιτυχίας και τον βαθμό αλληλεξάρτησης τους θα χρειαστεί μια επί τούτου ειδική και λεπτομερή μελέτη. Επιλέγοντας όμως συγκεκριμένους τομείς ή στόχους, οι υπόλοιποι τομείς θα θεωρηθούν ως επιδιώξεις ή προϋποθέσεις προς την επίτευξη τους. Για παράδειγμα επιδιώκουμε την αποπληρωμή χρεών, ή την ελαχιστοποίηση των δανειακών αναγκών μας για να ελαφρύνουμε τον προϋπολογισμό ώστε να μετατραπεί σε αναπτυξιακό και κοινωνικό. Επίσης επιδιώκοντας μια αυστηρή εφαρμογή της πολιτικής υποκατάστασης των εισαγωγών αναπτύσσουμε την εγχώρια παραγωγή, αυξάνουμε τα συναλλαγματικά μας αποθέματα και έχουμε χαμηλότερο πληθωρισμό. Σίγουρα η φρικτή γραφειοκρατία που αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα ανάπτυξης επιτάσσει την ανάγκη για μια γενναία αναμόρφωση της και την εφαρμογή ενός αυστηρότερου νομοθετικού πλαισίου.

Επιπλέον επιδιώκοντας αναπτυξιακό και ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς προστατεύουμε τις πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις από την διάλυση και τα πολλά νοικοκυριά από την απόγνωση. Δεν είναι καθόλου σωστό να μην ξέρει ο Έλληνας επιχειρηματίας τι θα του ξημερώσει και επιπλέον να αναγκάζεται από την έναρξη των εργασιών του, και χωρίς περιθώρια χάριτος, να πληρώνει μεγάλα ποσοστά τζίρου στην εφορία διακινδυνεύοντας έτσι την ρευστότητα του και την ίδια την ύπαρξή του και χωρίς ανταποδοτικά μέτρα. Επίσης δεν μπορεί ο ήδη χωροταξικός οικονομικός σχεδιασμός να είναι πρόχειρος με απρόβλεπτες τις μακροχρόνιες συνέπειες. Ακόμη οι ιδιωτικοποιήσεις, οι εκποιήσεις δημόσιας περιουσίας και επιχειρήσεων δημοσίου συμφέροντος έχουν περισσότερο ταμιακό χαρακτήρα παρά αναπτυξιακό.

Βέβαια είναι μακρύς ο κατάλογος όλων των παραγόντων που έμμεσα ή άμεσα υπάρχουν στο εσωτερικό αλλά και στο εξωτερικό της χώρας και επιδρούν ανασταλτικά ή θετικά στον όποιο σχεδιασμό για έξοδο από την οικονομική κρίση. Στους εσωτερικούς παράγοντες θα μπορούσαμε να προσθέσουμε τα πολιτικά κόμματα, πελατειακές σχέσεις, παράνομη και μαύρη αγορά, ‘εχθρικές’ μειονότητες, μεταναστευτικό, ασφάλεια πολιτών, διάφορα ισχυρά επιχειρηματικά κέντρα, παραδοσιακά οικογενειακά τζάκια, ενώσεις, συντεχνίες, σύλλογοι, σωματεία, επιμελητήρια, ΜΚΟ, λόμπι, κτλ. Για το ρόλο που διαδραμάτισαν αυτοί οι παράγοντες αρκεί απλά μια απλή αναφορά στα αποτελέσματα για να μας πείσουν και πιστεύω δεν χρειάζεται περεταίρω εξήγηση.

Αναφορικά για τους εξωτερικούς παράγοντες υπάρχει μεγάλη βιβλιογραφία για τις επιπτώσεις τους, πχ από διεθνείς συμφωνίες και συμβάσεις. Είναι προφανές ότι οι διάφορες διακρατικές συμφωνίες μελών-κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τρίτες χώρες έρχονται πολλές φορές σε σύγκρουση με την ίδια ανάπτυξη μικρών ή περιφερειακών κρατών μελών της. Αυτό στην πραγματικότητα μετατρέπει την ένωση αυτή των κρατών σε εφαλτήριο κερδοσκοπίας των ισχυρών κρατών εις βάρος των αδύνατων κρατών μελών.

Με εργαλεία, για παράδειγμα, την ελεύθερη και χωρίς περιορισμούς είσοδο (εισαγωγές) των αγαθών και υπηρεσιών από κράτη εκτός ΕΕ που διαθέτουν ισχυρές οικονομίες, υψηλό επίπεδο ανάπτυξης και με παραγωγές απολύτως ανταγωνιστικές, το αποτέλεσμα είναι καταστροφικό για το ευάλωτο κράτος μέλος εισαγωγής, πχ. μείωση της εγχώριας παραγωγής που οδηγεί σε ένα φρικτό κύκλο που σταδιακά οδηγεί σε όλο και περισσότερο εισαγωγές και όλο και λιγότερες εξαγωγές  κοκ με τελικό αποτέλεσμα τη σταδιακή εξουδετέρωση της εγχώριας παραγωγής και πλήρη εξάρτηση στα εισαγόμενα. Ένα ολέθριο αποτέλεσμα είναι η αύξηση της ανεργίας, η μαζική μετανάστευση (απώλεια σημαντικού εργατικού δυναμικού παραγωγικής ηλικίας), η ύφεση και η αύξηση της δανειακής εξάρτησης των καταναλωτών αλλά και της χώρας όταν έχει να αντιμετωπίσει ένα ολοένα αυξανόμενο μεγάλο δημοσιονομικό πρόβλημα που θα οφείλεται στην μείωση των εισπράξεων και αύξηση των εξόδων για κάλυψη συντάξεων, φαρμακευτικών και νοσηλευτικών δαπανών κοκ. Επιπλέον θα οδηγήσει σε πληθωρισμό που ολοένα θα εξαρτάται από τις ξένες αγορές και παραγωγές και ξένες τιμολογιακές πολίτικες πάρα από εσωτερικούς παράγοντες. Ο εισαγόμενος πληθωρισμός, ένα πολύ πιθανό σενάριο, είναι η χώρα να χάσει την όποια οικονομική αλλά και πολιτική αυτοτέλεια, να τελεί υπό κηδεμονίες ή να μετατραπεί σε πλήρως εξαρτώμενο κράτος.

Δυστυχώς οι εξωτερικοί παράγοντες που επιδρούν αυτήν την περίοδο είναι αρκετά ισχυροί έτσι που να λέμε αβίαστα ότι η χώρα ήδη έχασε την ανεξαρτησία της. Ως αποτέλεσμα η όποια οικονομική ανάπτυξη θα είναι μια μάταιη προσπάθεια εκτός εάν ένας από τους πρωταρχικούς στόχους είναι να απεξαρτηθούμε από τις εξωτερικές πιέσεις που είναι επιζήμιες αν όχι ολέθριες για την χώρα.

Είναι λυπηρό που η ανάπτυξη της Ελλάδας εγκλωβίστηκε ασφυκτικά μεταξύ ‘Σκύλλας’ και ‘Χάρυβδης’, μεταξύ των εξωτερικών και εσωτερικών παραγόντων που ασκούν αφόρητη πίεση στην ελεύθερη βούληση της όποιας ελληνικής κυβέρνησης όταν βέβαια αυτή έχει την διάθεση να φτιάξει ένα εθνικά βασισμένο αναπτυξιακό πρόγραμμα δράσης. Επομένως καταλήγουμε ότι οι βασικές επιδιώξεις του αναπτυξιακού μας μοντέλου, που είτε ως προϋποθέσεις είτε ως στόχοι οδηγούν στην έξοδο από την κρίση είναι:

1. Μείωση των δανειακών μας υποχρεώσεων.
2. Μείωση της εξάρτησης από ξένα χρηματιστηριακά και επενδυτικά κέντρα.
3. Η αύξηση των εξαγωγών και μείωση των εισαγωγών.
4. Αναπτυξιακό Προϋπολογισμό και εύρωστο Ισολογισμό.
5. Αναμόρφωση (και συμμόρφωση) της δημόσιας υπηρεσίας.
6. Εθνικά προσηλωμένη νομοθετική εξουσία.
7. Έλεγχος των λοιπών εσωτερικών παραγόντων.
8. Έλεγχος των λοιπών εξωτερικών παραγόντων.

Με βάσει όσα ήδη αναφέραμε μπορούμε πλέον να κατασκευάσουμε τον οδικό χάρτη εξόδου από την κρίση. Βασικά αυτός ο χάρτης καταδεικνύει τους τομείς και στόχους στους οποίους πρέπει να εστιάσουμε την προσοχή της χώρας. Αυτοί είναι:

1. Γεωργία – Κτηνοτροφία – Αλιεία
2. Ορυχεία – Μεταλλεύματα (Σπάνιες γαίες, Πετρέλαιο, Φυσικό αέριο, Λιγνίτης)
3. Μεταποίηση – Βιομηχανία – Ενέργεια – Ύδρευση – Μεταφορές
4. Διεθνές Διαμετακομιστικό και Παγκόσμιο Ναυτιλιακό κέντρο

(Ναυτιλία – Θαλάσσιες και Χερσαίες Μεταφορές, Ναυπηγεία – Ναυπηγοεπισκευαστική – Τροφοδοσίες – Λιμενικές και Ναυτιλιακές υπηρεσίες – Τράνζιτ)

5. Παγκόσμιο Τουριστικό Κέντρο (Αρχαιολογικός, Πολιτιστικός, Επιστημονικός, Επιχειρηματικός τουρισμός, Τουρισμός Αναψυχής και Διασκέδασης – Θαλάσσιος και Ορεινός τουρισμός – Θρησκευτικός τουρισμός – Υποβρύχιος τουρισμός).
6. Παγκόσμιο Ιατρικό και Νοσηλευτικό Κέντρο – Ιατρικός τουρισμός
7. Παγκόσμιο Εκπαιδευτικό Κέντρο – Εκπαιδευτικός τουρισμός

Η αναγκαιότητα της επίτευξης των άνω στόχων επιβάλλεται διότι:

1. Επιτυγχάνεται μείωση των δανειακών μας υποχρεώσεων και μείωση της εξάρτησης από ξένα χρηματιστηριακά και επενδυτικά κέντρα (μείωση χρέους).
2. Εκμεταλλεύεται ήδη υπάρχοντα συγκριτικά πλεονεκτήματα.
3. Επιτυγχάνεται ανάπτυξη τομέων που είναι με την σειρά τους ανταποδοτικοί και ταυτόχρονα ενισχύουν ή συνεργούν με άλλους τομείς της οικονομίας.
4. Ενισχύεται η εγχώρια παραγωγή και μειώνεται η εξάρτηση της οικονομίας από ξένες παραγωγές.
5. Εκμεταλλεύεται στο έπακρον τις εξωτερικές οικονομίες της χώρας.
6. Δημιουργούνται χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας και συνθήκες επαναπατρισμού Ελλήνων που κατέφυγαν σε ξένες αγορές εργασίας.
7. Αυξάνεται το βιοτικό επίπεδο γιατί η αγοραστική δύναμη των πολιτών θα αυξηθεί.
8. Προσφέρονται συνθήκες και ευκαιρίες για νέους επιχειρηματίες και νέους επενδυτές με αποτέλεσμα η αποταμιευτική και καταναλωτική δύναμη απλώνεται σε όλο και περισσότερους πολίτες που υποδηλώνει ανακατανομή του πλούτου.
9. Βάζει την οικονομική ανάπτυξη σε σταθερές και μόνιμες βάσεις και ο κίνδυνος παλινδρόμησης ελαχιστοποιείται (σταθερότητα).

Αν πάρουμε τον κάθε στόχο ξεχωριστά και αναλύσουμε τις δυνατότητές του δεν θα είναι δύσκολο να καταλήξουμε στην σημασία τους για την οικονομία. Το εύρος όμως της επιτυχίας δεν είναι τόσο στην παράθεση ενός σχεδίου δράσης αλλά στον τρόπο, στην έμφαση και μέθοδο εφαρμογής αφού όπως προαναφέραμε πρέπει να εφαρμοστεί μια ταυτόχρονη πολύπλευρη πολιτική οριζόντιας και κάθετης ανάπτυξης των παραγωγικών τομέων με γνώμονα το βαθμό αλληλοσυσχέτισης, το βαθμό αλληλοεξάρτησή τους, και ποσοστό συνεισφοράς τους. Είμαι βέβαιος ότι με όλα αυτά σε εφαρμογή τότε η επισιτιστική, ενεργειακή αλλά και κοινωνική κρίση θα είναι παρελθόν και η χώρα θα βγει από το αδιέξοδο και θα διεκδικήσει την θέση που της αρμόζει.