Η ΠΙΚΡΑΓΓΟΥΡΙΑ ΤΗΣ ΠΛΑΤΕΙΑΣ ΚΟΡΑΗ…Ο ΝΗΣΤΗΣΙΜΟΣ ΤΡΑΧΑΝΑΣ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΥΛΑΣ
-Τραχανά τρως Κυριακούλα, τη Σαρακοστή των Χριστουγέννων; Δε νηστεύεις το γάλα;
Ρώτησε με περιέργεια η Σταματίνα, η κομμώτρια της ηλικιωμένης διδασκάλισσας, την Κυριακούλα, ολίγον περίεργη, ολίγον θρησκόληπτη και αρκετά επιφανειακή, ώστε να κρίνει τον συνάνθρωπο, από όσα έβαζε πάνω, στο τραπέζι του φαγητού του…
Είναι γεγονός, ότι ελάχιστοι τηρούν πλέον τις νηστείες της Εκκλησίας μας, που τόσο πολεμήθηκαν από το Δυτικό πολιτισμό, θεωρώντας τις, ακόμα και αιτία σωματικής αποδυνάμωσης του λαού μας, λίγο πριν τον ξεσηκωμό της Εθνεγερσίας, του 1821.
Είναι όμως οι περίοδοι των νηστειών, αιτία εξασθένησης του ανθρώπινου οργανισμού, ή αποβλέπουν στην αποτοξίνωσή του, από την υπερκατανάλωση ζωικών τροφών, μια συνήθεια, που στην εποχή μας ολοένα και περισσότερο επικρατεί;
Η Κυριακούλα υποστηρίζει ότι ο νεοέλληνας είναι νεόπλουτος υλικά και πνευματικά, αποτέλεσμα την επιρροή των δυτικών και cία, έως την κουζίνα μας, με αποκορύφωμα τον καταιγισμό επεξεργασμένων τροφών και τη συνήθεια, να καταναλώνεται όλο και περισσότερο έτοιμο φαγητό δυτικής προέλευσης, ξένο προς την παλιά λιτή Ελληνική κουζίνα, των αγνών αυθεντικών γεύσεων.
Από πότε έμαθε ο νεόπλουτος Έλληνας, την κρέμα γάλακτος στο φαγητό του, που αντικατέστησε το αγνό λαδάκι της πατρίδας μας σε όλα; Από πότε θεωρείται υγιεινή συνήθεια στη χώρα μας, η υπερκατανάλωση πρωτεϊνούχων γευμάτων με ζωικά λίπη, από το πρωί έως το βράδυ;
Κρέμα γάλακτος στον πουρέ, στη φασολάδα, στη σούπα, στο κρέας, στα μπιζέλια, στις πίτες, παντού! Αλλαντικά, τυριά, πουλερικά, κρεατικά συνεχώς, σε ένα σωρό συνδυασμούς από το πρωί ως το βράδυ και μετά, τους φταίει η νηστεία, σκεφτόταν η Κυριακούλα, σαν παρακολουθούσε την Σταματίνα, που καταβρόχθιζε στο διάλειμμά της, μια σούπερ λιπαρή ζαμπονοτυρόπιττα, με ύποπτης προέλευσης αλλαντικό και σφολιάτα, πιθανότατα από ζωικά λίπη, από εκείνες, που όταν τι φας, την άλλη μέρα σε κυνηγά ανηλεώς το πιεσόμετρο να πάρεις διπλή δόση διουρητικά…
Η περίοδος των νηστειών της Ορθόδοξης Εκκλησίας, ταυτίστηκε με τη στέρηση, η ακόμα χειρότερα, με την υπερκατανάλωση «νηστήσιμων» πολυτελούς υφής, οστρακοειδών και μαλακίων….Μύδια, στρείδια, χταπόδια, αστακοί, καλαμάρια, έχουν την τιμητική τους, παρέα με χαλβάδες, όσπρια και τουρσιά.
Και όμως ο λαός μας κάποτε είχε περισσότερη φαντασία!
Ειδικά στη Θράκη μας, τη μία και μοναδική, γιατί για εμάς τους αληθινούς ψυχωμένους Έλληνες, η Θράκη είναι μία, ούτε Δυτική, ούτε Ανατολική αλλά μία και μοναδική κι αγαπημένη, ο τραχανάς, που παρασκευάζεται στα σπίτια και τρέφει την οικογένεια όλο το χειμώνα, είναι εξίσου υπερ-θρεπτικός, όσο και νηστήσιμος. Παρασκευάζεται το φθινόπωρο, όταν υπάρχουν άφθονα τα φυτικά υλικά, πιπεριές κίτρινες, κόκκινες, καυτερές ή γλυκές, κίτρινη κολοκύθα, πράσα, κρεμμύδια, καρότα, τομάτες, πατάτες… Εμπλουτίζεται με ξινή μαγιά, αλεσμένο σουσάμι, σιμιγδάλι, αλεύρι ολικής η σταρένιο, ή καλαμποκάλευρο. Η παρασκευή του, διαρκεί τουλάχιστον μία εβδομάδα, διότι πρέπει να αποξηρανθεί εντελώς, αλλά η Κυριακούλα, αποξηραίνει στο φούρνο, για ευκολία τον τραχανά της. Η νοστιμιά του δεν περιγράφεται και ουδεμία σχέση έχει η γεύση του με τον κλασικό τραχανά, του οποίου η έντονη μυρωδιά του γάλακτος απωθεί ορισμένους.
Η προέλευση του παρασκευάσματος αυτού είναι πανάρχαιη. Άλλωστε και η λέξη «τραχανάς», προέρχεται από το πανάρχαιο «τραχύς» ή τρηχύς», «τρηχαλέος», που σημαίνει άκαμπτος, σκληρός, λέξεις, που συναντούμε ακόμα και στα Ομηρικά Έπη.
Οι άνθρωποι από αρχαιοτάτων χρόνων προσπαθούσαν να διατηρήσουν την διατροφική αξία των υλικών, με διάφορους τρόπους, όπως η αποξήρανση.
Σήμερα καταναλώνουμε υπερ-επεξεργασμένες τροφές, με ό,τι τούτο, μπορεί να επιφέρει στην υγεία μας, ενώ αναζητούμε υγεία, στα ράφια των φαρμακείων και στα super foods, ξένων πολιτισμών, που φθάνουν στη χώρα μας εμποτισμένα σε συντηρητικά και εντομοκτόνα.
Δυστυχώς, η περίοδος, που η Ελλάδα, ως γεωργική χώρα παρείχε διατροφική αυτάρκεια του λαού της, αποτελεί παρελθόν ανεπιστρεπτί. Οι δε άνακτες των μοντέρνων χωρών, όπως θεωρούμε τη χώρα μας σήμερα, επιλέγονται από το κοινό των ψηφοφόρων, με παρόμοιο τρόπο, όπως πάλαι ποτέ, οι πρόγονοι αυτών, που ακόμα (ψυχικά) βρωμούν τραγίλες, από τα δέρματα που φορούσαν μέχρι να εκπολιτιστούν από τους προγόνους μας, θήρευαν θησαυρούς από ιθαγενείς, προσφέροντας τους γυαλιά και καθρεπτάκια.
Ό,τι λάμπει όμως, δεν είναι χρυσός. Σε μια χώρα, που η αληθινή παραγωγική εργασία, αποτελεί πλέον βορά των επιδομάτων, ας μην μας κάνει εντύπωση, το γεγονός ότι μέρα με τη μέρα πτωχεύουμε σε όλα. Αυτά σκεπτόταν η Κυριακούλα και άλλα πολλά, παρατηρώντας την εργατική οντουλίστα, (από το γαλλικό ondule, που σημαίνει, βόστρυχος, μπούκλα στα γαλλικά, όπως έλεγαν τις κομμώτριες στο χωριό του πατέρα της στην Άνδρο, στις αρχές του 20ου αιώνα, προτού κατακλύσει και τον εκεί τόπο, το μπέικον και το προσούτο, τους εκεί θιασώτες των υγιεινών σίγλυνων, με τη θεσπέσια γεύση, που ζούσαν εκατό χρόνια, στα χωριά τους ήρεμοι και ήσυχοι).
Σήμερα, ζούμε μακριά από τραχανάδες, επιλέγοντας τραχανάδες σε άλλο επίπεδο, τους οποίους δεν χωνεύει το στομάχι μας αλλά χωνεύει η συνείδησή μας, διότι προτιμά καθισιό και επιδόματα. Κοινωνία τραχέων, δύσπεπτων τραχανάδων, από αλεσμένες συνειδήσεις και αρτυμένα κόπρανα, είναι τόσο θνησιγενής, όσο και ασυγχώρητη.
Πάλι ξίνισε η Κυριακούλα και αφηγήθηκε η αμετανόητη, ιστορίες όλο ξινίλα. Ίσως να φταίει βέβαια, ο ξινός τραχανάς με τις καυτερές πιπεριές μέσα, που κατανάλωσε για το κρυολόγημά της… Ποιος ξέρει; Κυριακούλα είναι αυτή, όνομα και πράγμα, τι να περιμένει κανείς;… Πάντως ο Θρακιώτικος τραχανάς, έχει εξαίσια γεύση, που δεν περιγράφεται με λόγια…
Μαρία Μπουκουβάλα
Ιατρός