Eβδομαδιαία Πολιτική – Οικονομική – Ναυτιλιακή – Φιλολογική εφημερίδα στην υπηρεσία των Δήμων του Πειραιά και των νησιών

ΑΠΟΨΕΙΣ

“Ευτυχισμένοι ηλίθιοι και λυπημένοι σοφοί”

Σύμφωνα με το φαινόμενο Ντάνινγκ – Κρούγκερ (Dunning – Kruger), οι ανεπαρκείς άνθρωποι υπερεκτιμούν τις ικανότητες και τις γνώσεις τους. Δεν αναγνωρίζουν ότι έχουν έλλειψη δεξιοτήτων, αλλά και δεν μπορούν να υπολογίσουν τις δεξιότητες των άλλων. Την ανεπάρκειά τους την διαπιστώνουν, όταν μπουν σε κάποιο πρόγραμμα απόκτησης δεξιότητας.

Από την άλλη, οι ειδικοί σε έναν τομέα, συχνά υποτιμούν τις δικές τους γνώσεις και ικανότητες ή πιστεύουν ότι και οι άλλοι γύρω τους βρίσκονται στο ίδιο επίπεδο. Αυτό συμβαίνει επειδή όσο εμβαθύνουν σε ένα θέμα τόσο συνειδητοποιούν την πολυπλοκότητά του, και την ανάγκη να επεκτείνουν τις γνώσεις τους.

Ψυχολογικές έρευνες πάντως έχουν δείξει, ότι μάλλον όλοι μας δεν είμαστε πολύ καλοί στην ακριβή αξιολόγηση του εαυτού μας. Και ότι στην πραγματικότητα υπερεκτιμούμε τις ικανότητές μας, και κρίνουμε τον εαυτό μας σαν καλύτερο από τους άλλους σε βαθμό που παραβιάζει τους νόμους των μαθηματικών.

Κατά μέσο όρο, όταν κάνουμε αυτοαξιολόγηση βρίσκουμε ότι είμαστε καλύτεροι από τους άλλους. Και το πιο ενδιαφέρον είναι ότι οι λιγότερο ικανοί είναι συνήθως εκείνοι που υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους σε μεγαλύτερο βαθμό.

Άτομα που αποδεδειγμένα υστερούν στην λογική σκέψη, στην γραμματική, στις οικονομικές γνώσεις, στα μαθηματικά, στην συναισθηματική νοημοσύνη, στα ιατρικά τεστ και στο σκάκι, τείνουν να αξιολογούν τις γνώσεις τους σχεδόν τόσο ευνοϊκά όσο και οι πραγματικοί ειδικοί. Είναι γεγονός πάντως ότι όλοι έχουμε κενά ανικανότητας που δεν αντιλαμβανόμαστε.

Οι ψυχολόγοι Ντάνινγκ και Κρούγκερ, που πρώτοι περιέγραψαν το φαινόμενο το 1999, υποστήριξαν ότι τα άτομα που υστερούν σε γνώση και ικανότητα σε κάποιο θέμα υποφέρουν από μια διπλή “κατάρα”.

Πρώτον, κάνουν λάθη και παίρνουν λανθασμένες αποφάσεις. Δεύτερον, ακριβώς αυτά τα γνωστικά κενά είναι που τους εμποδίζουν να εντοπίσουν τα λάθη τους.

Είναι μάλιστα ενδιαφέρον ότι στο φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ δεν φταίει το Εγώ μας, που εμποδίζει να δούμε τις αδυναμίες μας. Οι άνθρωποι συνήθως παραδέχονται τις ελλείψεις τους όταν τις εντοπίσουν. Και ίσως γι’ αυτό τα άτομα με μέτριο βαθμό εμπειρίας ή εξειδίκευσης συχνά έχουν λιγότερη αυτοπεποίθηση για τις ικανότητές τους. Ξέρουν αρκετά για να καταλάβουν ότι υπάρχουν πολλά που δεν γνωρίζουν.

Εν τω μεταξύ, οι ειδικοί τείνουν να γνωρίζουν πόσο γνώστες είναι, αλλά συχνά κάνουν ένα διαφορετικό λάθος, υποθέτουν ότι και όλοι οι άλλοι είναι επίσης γνώστες όσο οι ίδιοι.

Τελικό αποτέλεσμα είναι οι άνθρωποι, και οι ικανοί και οι μη ικανοί, συχνά να παγιδεύονται σε μια φούσκα ανακριβούς αυτοαντίληψης. Όταν είναι ανειδίκευτοι, δεν βλέπουν τα λάθη τους, και όταν είναι εξαιρετικά ικανοί, δεν αντιλαμβάνονται πόσο ασυνήθιστες είναι οι ικανότητές τους.

Αν το φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ είναι αόρατο σε αυτούς που το βιώνουν, μπορείτε να διαπιστώσετε με ακρίβεια πόσο καλοί είστε με τον εξής τρόπο:

Πρώτον, ζητήστε από άλλους να σας κάνουν κριτική, και λάβετέ την υπόψη, όσο δυσάρεστη και αν είναι. Δεύτερον, και πιο σημαντικό, συνεχίστε να μαθαίνετε, μη βαριέστε την μόρφωση.

Όσο πιο γνώστες γινόμαστε, τόσο ελαττώνονται οι πιθανότητες να έχουμε αόρατα κενά στις ικανότητές μας. Ίσως όλα αυτά να συνοψίζονται στο παλιό γνωμικό:

“Όταν μαλώνεις με έναν ηλίθιο, σιγουρέψου πρώτα ότι ο άλλος δεν κάνει και αυτός το ίδιο πράγμα”.

Νίκος Καρβουνάς

Ιατρός Πνευμονολόγος

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *