Ελεύθερη Άποψη..ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΕΡΓΟ «ΣΦΗΚΕΣ» ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΟΦΑΝΗ ΕΙΝΑΙ ΟΣΟ ΠΟΤΕ ΕΠΙΚΑΙΡΟ
Την κωμωδία αυτή, «δίδαξε» ο Αριστοφάνης στα Λήναια, το 422 π.Χ. Πρωταγωνιστές, είναι ο ηλικιωμένος Φιλοκλέων, ο γιος του Βδελυκλέων και ένα… σμάρι από… Σφήκες, που αποτελούν τον Χορό. Δεν πρόκειται για τα γνωστά έντομα, αλλά για μια ομάδα ηλικιωμένων «ηλιαστών» της εποχής, που επιφέρουν όλες τις συνέπειες, που προκαλούν τα δηλητηριώδη αυτά έντομα, στην κοινωνία. Ηλιαστές, ήταν οι πολίτες, που συμμετείχαν στο λαϊκό δικαστήριο της Ηλιαίας, στην Αρχαία Αθήνα και διορίζονταν με κλήρωση κάθε χρόνο, από την Εκκλησία του Δήμου, με ετήσια θητεία και μισθό, έναν οβολό την ημέρα, κατά την εποχή του Περικλή. Ο περίφημος Κλέων, γνωστός ως δημαγωγός και πολεμοκάπηλος, από την κριτική, που του ασκήθηκε από τον Θουκυδίδη και τον Αριστοφάνη, αύξησε την αντιμισθία αυτή, σε τρεις οβολούς.
Την εποχή εκείνη, όπως και σήμερα, Ηλιαστές, διορίζονταν κυρίως ηλικιωμένοι, που είχαν περισσότερο ελεύθερο χρόνο και φυσικά, προσελκύονταν από την διόλου ευκαταφρόνητη χρηματική αμοιβή, καταλήγοντας μισθοφόροι λαϊκής δικαιοσύνης, πιστοί στην πολιτική του Κλέωνα, που ουσιαστικά, τους έτρεφε!
Η γόνιμη φαντασία του Αριστοφάνη, δημιουργεί στην πλοκή το έργου, ένα σμάρι από τα αντιπαθητικά και βλαβερά, παρασιτικά αυτά έντομα και το τοποθετεί στην κωμωδία, χλευάζοντας αριστοτεχνικά, τόσο τον Κλέωνα, όσο και την δικομανία της κοινωνίας της εποχής του!
Ο Φιλοκλέων – (ο φίλα προσκείμενος προς τον Κλέωνα) στο έργο, είναι ένας ηλικιωμένος, που συμμετέχει στην Ηλιαία, γεγονός, που τον οδηγεί σε σύγκρουση με τον γιό του, τον Βδελυκλέωνα, που όπως μαρτυρά κατά τον χαρισματικό Αριστοφάνη, το όνομά του – Βδελυ-Κλέων, αποστρέφεται έως αηδίας, τον Κλέωνα!
Ο γιος λοιπόν, φυλακίζει τον πατέρα στην κατοικία τους, ώστε να μην συμμετέχει πλέον στα δικαστήρια της Ηλιαίας. Στο σημείο αυτό, παρεμβαίνει ένα σμήνος Σφηκών, που δεν είναι άλλοι, από τους συντρόφους του Φιλοκλέωνα, λαϊκούς δικαστές της Ηλιαίας, που καταφθάνουν να τον απελευθερώσουν, από τα δεσμά του αγανακτισμένου γιού του. Το σμήνος των… Σφηκών, στο έργο, παρίσταται ως Χορός.
Ο Αριστοφάνης, αναπαριστά «διδάσκοντας», το χάσμα των γενεών και την επιρροή των απόμαχων ηλικιωμένων, που πληρώθηκαν καλά, χάρη στην αύξηση της αντιμισθίας, που παρείχε ο Κλέωνας στα πολιτικά πράγματα, μάσα από την απονομή δικαιοσύνης.
Μήπως παρόμοια, δεν επηρεάζονται σήμερα τα πολιτικά πράγματα, από καλοπληρωμένα πολιτικά στελέχη, που υπεράνω όλων, μετρούν οι απολαβές των;
Ο Αριστοφάνης, θίγει επίσης το θέμα της ηλικίας. Οι περισσότεροι «Ηλιαστές», είναι ηλικιωμένοι, που δεν έχουν ευθύνες και εργασίες, οπότε απασχολούνται στα δικαστήρια, απολαμβάνοντας μισθό επωφελούμενοι από τη δικομανία των Αθηναίων. Μήπως όμως και σήμερα, δεν συμβαίνουν παρόμοια πράγματα; Δεν είναι αλήθεια, ότι τα σημερινά δικαστήρια, ασχολούνται με ευτελείς υποθέσεις, που θα ήταν δυνατόν να επιλυθούν ταχύτερα στα Αστυνομικά Τμήματα, αντί να λιμνάζουν στα Δικαστήρια της χώρας και να παρακωλύουν το ουσιαστικό και σημαντικό έργο της δικαιοσύνης; Είναι δυνατόν να απασχολούνται έγκριτοι νομικοί, με την κυρία, που έβρεξε την άλλη κυρία ποτίζοντας τις γλάστρες της;
Αργόσχολοι κι επικίνδυνοι, όσο οι Σφήκες. Αυτόν τον χαρακτηρισμό, αποδίδει ο Αριστοφάνης, σε ηλικιωμένους ερασιτέχνες δικαστές, που δικάζουν για αμοιβή, ωφελώντας τον πάροχό τους: Τον Κλέωνα. Την πολιτική εξουσία της εποχής.
Αλλά και σήμερα, στην Ελλάδα, που γενοκτονείται, με υπογεννητικότητα και μετανάστευση της παραγωγικής νεολαίας, μήπως είναι πράγματι ένα σμάρι, βολεμένων και καλοταϊσμένων κηφήνων, που επιτρέπει αυτή την ανηθικότητα της καταστολής, του νέου δυναμικού, ώστε να συντηρηθούν πλουσιοπάροχα, όσοι στηρίζουν τα φαύλα, που τους εξέθρεψαν;
Ο Αριστοφάνης, δίνει τη λύση, στο έργο, μετά από σειρά ξεκαρδιστικών διαλόγων, μεταξύ πατρός και υιού, όπου παρεμβαίνει ο Χορός των Σφηκών – ηλικιωμένων δικαστών, που προσπαθούν να απαγάγουν τον εξαγριωμένο Φιλοκλέωνα.
Όμως όπως τίποτα, δεν κατόρθωσε ποτέ να αναχαιτίσει την δύναμη κι ορμή της νιότης, έτσι και στην κωμωδία, ο Βδελυκλέων κατορθώνει να πείσει τον νεάζοντα πατέρα του, να παραμείνει στην κατοικία τους, δικάζοντας ενδοοικογενειακές υποθέσεις, αρχίζοντας από τη δίκη του σκύλου Αιξωνέα, επειδή έκλεψε ένα κομμάτι τυρί, από το σκύλο Κυδαθηαινέα…
Ουσιαστικά, υπονοώντας ότι η κάμψη των φυσικών και νοητικών δυνάμεων, δεν πρέπει να αντισταθμίζεται με χρηματικές απολαβές, ώστε να ασκείται εξουσία μέσω σημαντικών δικαστικών αποφάσεων, από πρόσωπα με ταπεινά κίνητρα. Διότι , όπως έχει γραφτεί και ξαναγραφτεί σε αυτή τη στήλη, που όπως έλεγε κι ο Αριστοφάνης, δεν πρέπει να δείχνει εξυπνότερη από τους αναγνώστες της, ο χρόνος είναι αδυσώπητος και η σκυτάλη της ζωής νομοτελειακά, παραδίδεται από τους γεροντότερους στους νεότερους και δεν θα πρέπει να συμβαίνει το αντίστροφο. Είναι νόμος της φύσης και της ζωής.
Οι σημερινές ασφαλιστικές εισφορές, πληρώνουν τις σημερινές συντάξεις. Αν δεν υπάρχει εργαζόμενη νεολαία να στηρίζει αυτό το σύστημα, η χώρα αενάως δανείζεται και υποθηκεύεται. Στην τελευταία περίπτωση, μπορεί να κληθεί να πληρώσει σε είδος, όπως σε γη αέρα και θάλασσα… Οι Σφήκες, που σιτίζονται με έτοιμο μέλι, δεν είναι μέλισσες και πρέπει να περιορίζονται και να αφοπλίζονται. Το έργο της δικαιοσύνης, δεν μπορεί να ασκείται από αργόσχολους αδύναμους, που καλοπληρώνονται για να επηρεάζουν την εύρυθμη λειτουργία ενός κράτους με συγκεκριμένα και αδιαπραγμάτευτα σύνορα και εθνική κυριαρχία.
Μαρία Μπουκουβάλα
Ιατρός