Ελεύθερη Άποψη…ΤΑ ΠΑΝΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΜΗΝΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ ΣΤΟ ΕΡΓΟ: «Η ΦΟΝΙΣΣΑ» …. Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΣΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΟΙΝΩΝΙΑ…
Αυτούς τους τελευταίους μήνες, παίζεται στις αίθουσες των κινηματογράφων μια φιλόδοξη ελληνική παραγωγή, με σενάριο βασισμένο στο μυθιστόρημα «Η ΦΟΝΙΣΣΑ», του αγίου των Ελληνικών γραμμάτων, Αλεξάνδρου Παπαδιαμάντη.
Ο μεγάλος ηθογράφος – ψυχογράφος και κοσμοκαλόγερος, έδωσε πανανθρώπινα μηνύματα μέσα από το έργο του, που υπήρξε τόσο λιτό, όσο και η ματαιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Αλλά και η ζωή του χαρισματικού συγγραφέως, υπήρξε εξίσου ασκητική και στερημένη πόρων, τρέφοντας θερμή φλόγα αστείρευτης έμπνευσης. Αυτή η μόνιμη ένδεια, ταλαιπωρούσε διαρκώς τον συγγραφέα και προκάλεσε πρόωρο φυσικό θάνατο του, στα εξήντα έτη του.
Λίγοι γνωρίζουν ότι ο Παπαδιαμάντης, μορφώθηκε ελάχιστα, λόγω οικονομικής δυσχέρειας, που ταλαιπωρούσε την οικογένεια του. Ο λαμπρός νους του όμως, του επέτρεψε να αποκτήσει γνώσεις, κυρίως ως αυτοδίδακτος και να είναι σε θέση να ζει από μεταφράσεις και δημοσιεύσεις σε εφημερίδες και περιοδικά. Παρόλα αυτά, η κακή σχέση του με τα χρήματα και η περιφρόνηση του προς τα επίγεια και τον πλούτο, συντηρούσαν την πενία, που τον βασάνιζε, αλλά ταυτόχρονα πύρωναν την ψυχή του συναισθήματα τέτοια, που λάξευαν στο έργο του, τον ανθρώπινο πόνο, την αδυναμία και τα αδιέξοδα της ζωής.
Σήμερα, σημείο αμφιλεγόμενο παραμένει στην κοινωνία μας, η αύξηση της εγκληματικότητας. Την απάντηση και σε αυτό, δίνει ο μέγιστος των ελληνικών γραμμάτων, μέσα από το έργο αυτό.
Σαν την πληγή πάνω σε προηγούμενο τραύμα, που γίνεται ουλή άμορφη, ο αβάσταχτος πόνος, έγινε παθογενές μίσος προς τη γυναικεία φύση της ηρωίδας του Παπαδιαμάντη, της ηλικιωμένης Φραγκογιαννούς. Μέσα από παραμορφωτικό πρίσμα παράνοιας, η ηλικιωμένη φόνισσα, θεωρεί ότι η ζωή της γυναίκας, είναι κόλαση επί της γης. Ότι η γυναίκα, γεννιέται για να υπηρετεί, πρώτα τους γονείς και τα αδέλφια της και μετέπειτα την δική της οικογένεια, σύζυγο, παιδιά κι εγγόνια, μέχρι να πεθάνει έχοντας ζήσει μια ζωή στερημένη, πικρή και δύσκολη. Ας μη λησμονούμε, ότι την εποχή εκείνη, γυναίκα δίχως προίκα, ήταν καταδικασμένη. Ότι και τότε, συνέβαιναν γυναικοκτονίες, πολλές φορές για οικονομικούς λόγους. Η γυναίκα ήταν βάρος για την οικογένεια, που έπρεπε να την προικίσει και να της εξασφαλίσει πόρους ζωής. Όλα αυτά, συνέβαιναν, αλλά ήσαν κοινό μυστικό, έως την θαυμάσια ανάδειξη του εγκλήματος, από το χαρισματικό συγγραφέα, στο έργο του.
Για τούτο λοιπόν, η ηλικιωμένη Φόνισσα αποφασίζει να παρέμβει στο θείο έργο, σκοτώνοντας θηλυκά βρέφη και παιδιά, θεωρώντας ότι με το θάνατο, τα διασώζει από την μιζέρια της ζωής τους, πριν καλά – καλά ανθίσει και δώσει καρπούς. Μέσα από το βαρύ πέπλο της κατάθλιψης, η βασανισμένη γυναίκα, αντιδρά στην τρικυμία της ζωής, με το φόνο. Δεν αφαιρεί όμως τη δική της ζωή, εφόσον υπήρξε τόσο πικρή και δύσκολη, αλλά τις ζωές νέων ανυπεράσπιστων παιδιών, σε ένα ρόλο αυτόκλητου σωτήρα.
Με αριστουργηματικό τρόπο, ο συγγραφέας διεισδύει στην ψυχή της, περιγράφοντας την παθογένεια των πράξεων της, αναδεικνύοντας ένα ερώτημα, που ταλανίζει συχνά τους ειδικούς, αν η παραβατική συμπεριφορά, οφείλεται σε κακία, ή ψυχική νόσο, ή αυτά συνυπάρχουν. Η ψυχική νόσος βέβαια, επικάθηται του χαρακτήρος του πάσχοντος δημιουργώντας πλήθος εκδηλώσεων, κυρίως όμως την απόλυτη περιφρόνηση προς το δίκαιο και τους νόμους. Αντίθετα, η πορωμένη συνείδηση του εγκληματία, χτίζεται κυρίως από εξωγενείς παράγοντες και επιρροές, παρά από έμφυτη τάση.
Η λύτρωση στο έργο του Παπαδιαμάντη επέρχεται όταν η Φόνισσα, προσπαθώντας να διασωθεί από τους χωροφύλακες, που την κυνηγούν, πνίγεται από την παλίρροια, αφανισμένη από θεία και ανθρώπινη δίκη ταυτόχρονα.
Δειλιάζοντας μπρος στην τιμωρία και το θάνατο, εκείνη, που τόσο απλόχερα τον είχε προσκαλέσει να πάρει ζωές αθώων παιδιών και τούτο, αποκαλύπτει την μικροψυχία του εγκληματία – φονιά, μπρος στο δικό του τέλος!
Πόση ομοιότητα, παρουσιάζει αυτή η στρέβλωση, με τη νοοτροπία της εποχής μας, που στέλνει αγέννητα παιδιά στην ανυπαρξία, είτε δρα αποτρεπτικά προς τη σύσταση νέων υγιών οικογενειών, με πρόσχημα, την αδυναμία και τις δυσκολίες μιας ζωής, γεμάτης ετερόκλητες, ανούσιες απαιτήσεις, τις οποίες δημιουργεί ένα ανάλγητο ξενοκίνητο διεφθαρμένο απολίτιστο, παραδόπιστο κράτος, που καταπιέζει τους πολίτες του, αδιαφορώντας για την ψυχική τους ανέλιξη; Ένα κράτος αμετανόητων εγωιστών γερόντων, δίχως τη σοφία ενός ανύπαρκτου σώματος Γερουσίας άλλων εποχών, που απρόσκοπτα «κανιβαλίζει» νιάτα και συντηρεί στρατιές από εσαεί ανώριμους, που παρατείνουν την ευημερία τους, εις βάρος των παιδιών τους;
Μήπως ο Άγιος των ελληνικών γραμμάτων, από εκείνη την εποχή, μας δίνει ένα διαχρονικό μήνυμα;
Γιατί να φοβόμαστε το γάμο, την οικογένεια και τη γέννηση νέων ανθρώπων;
Γιατί να πιστεύουμε μόνο σε μια στείρα επιστήμη, που συνεχώς αναθεωρείται και εξελίσσεται, λησμονώντας ότι η σοφία όλου του κόσμου, είναι μωρία, μπρος στην του Θεού Σοφία, που μας μαθαίνουν να περιφρονούμε κάποιοι «ειδικοί»;
Ας μη φοβόμαστε λοιπόν, μπρος στην αγάπη προς τη ζωή και τον άνθρωπο.
«Η αγάπη έξω βάλλει τον φόβον», έλεγε ο Μέγας Αντώνιος, που σήμερα η Εκκλησία μας, εορτάζει τη μνήμη του.
ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ ΕΙΝΑΙ Η ΠΕΡΙΟΥΣΙΑ ΜΑΣ
Μαρία Μπουκουβάλα
Ιατρός