«ΒΙΟΙ ΗΡΩΩΝ: Παντελεήμων Φωστίνης»

Χρήστου Γ. Μαλτέζου

Στό θρυλικό δάσος «Πλατάνι» τῆς ἀνατολικῆς Εὔβοιας ἔχουν διαδραματιστεῖ  τέτοια  ἀληθινά  γεγονότα.  Τό  δάσος  «Πλατάνι»,  ὑπῆρξε «φωλιά»  τῶν  ἡρωικῶν  ἀγωνιστῶν  τῆς  ὀργάνωσης  «ΜΙΔΑΣ  614»  καθώς  καί ἄλλων ἀγωνιστῶν τῆς ἐθνικῆς μας ἀντίστασης κατά τῶν Γερμανῶν καί Ἰταλῶν στά σκοτεινά χρόνια τῆς κατοχῆς 1941 – 1944.

Τό  θρυλικό  δάσος  «Πλατάνι»  διέθετε  στίς  παρυφές  του,  τούς κατάλληλους  ὅρμους  γιά  μυστική  ναυτική  βάση  κατά  τοῦ  ἐχθροῦ.  Ἐκεῖ ἔφταναν  μέ  πλοιάρια  καί  ὑποβρύχια  τά  ὅπλα,  τά  ἐκρηκτικά  καί  οἱ  ἀσύρματοι, ἀπό  τό  Συμμαχικό  Στρατηγεῖο  τῆς  Μ.  Ἀνατολῆς  γιά  τόν  μεγάλο  σκοπό  τοῦ ἀγώνα, τῆς ἀπελευθέρωσης τῆς Πατρίδος  μας ἀπό τά δεσμά της. Μέσω τῆς μυστικῆς  βάσης  τοῦ  δάσους  «Πλατάνι»  γινόταν  καί  ἡ  ἀνταλλαγή  μυστικῶν πληροφοριῶν  μέ  χάρτες  καί  ἀλληλογραφία  μέ  ἀναφορές  γιά  τίς  δυνάμεις  καί τίς θέσεις τοῦ ἐχθροῦ. 

 Στήν  πυκνή  καί  δύσβατη  ἀγκαλιά  τοῦ  δάσους  «Πλατάνι»,  οἱ  γενναῖοι χωρικοί,  μέ  κίνδυνο  τῆς  ζωῆς  τους,  φιλοξένησαν  πατριῶτες  τῆς  ἐθνικῆς ἀντίστασης καί συμμάχους, μέχρι τήν ἀσφαλῆ τους μετάβαση στήν ὑπόλοιπη χώρα  ἤ/καί  τήν  διαφυγή  τους  στή  Μ.  Ἀνατολή,  ἀπό  ὅπου  συνέχισαν  τόν ἀγώνα μέχρι τήν ἀπελευθέρωση. 

 Ἡ μυστική βάση τοῦ δάσους «Πλατάνι» συνδεόταν μέ τό Ἱερό Τάγμα τοῦ Ἁγίου  Παντελεήμονος,  τό  κέντρο  τοῦ  ἀγώνα  τῆς  ἐθνικῆς  ἀντίστασης  στήν Κύμη.  Ἀπό  τό  Ἱερατικό  αὐτό  Ἵδρυμα  ἐντάχθηκαν  δεκάδες  πατριῶτες  στίς πρῶτες  γραμμές  τῆς  ἀντιστασιακῆς  ὀργάνωσης  «ΜΙΔΑΣ  614»  καί ἀγωνίσθηκαν ἐνάντια στόν κατακτητή. 

 Οἱ Ἱερές Μονές Σωτῆρος, Λευκῶν καί Μάντζαρη, στό δάσος «Πλατάνι», ὑπῆρξαν  καταφύγιο  τῶν  ἀγωνιστῶν  καί  ἐκεῖ  ἔκρυβαν  πολεμοφόδια  καί μυστικά  ἔγγραφα  σέ  εἰδικά  διαμορφωμένους  κρυψῶνες.  Ἐκεῖ, ἐξουδετερώθηκαν καί τά προδοτικά σχέδια κάποιων ἐγκληματιῶν.  

Μεγάλη  και  ἱστορική  υπήρξε  η  προσφορά  τοῦ  Δεσπότη  Παντελεήμονα Φωστίνη  μέ  τό  τεράστιο  ἔργο,  πού  ἐπιτέλεσε  κατά  τόν  ἀντιστασιακό  ἀγώνα τοῦ λαοῦ μας 1941 – 1944, ἀλλά καί τό κοινωνικό, ἱερατικό, φιλανθρωπικό ἔργο μέσα ἀπό τό «Ἱερό Τάγμα τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονα» πού ἵδρυσε. 

Ὁ  Ἀναστάσιος  Σάγος,  ἀνώτερος  ὑπάλληλος  τοῦ  γραφείου  τοῦ Μορφωτικοῦ  Ἀκολούθου  τῆς  Βρετανικῆς  Πρεσβείας  στήν  Ἀθήνα,  ἔγραψε χαρακτηριστικά:

«[…] τότε πού ὁ Δεσπότης ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, […] ἦταν ἡ ἐποχή τοῦ πολέμου καί τῆς κατοχῆς. Πρωΐ‐πρωΐ ἐκείνη τή Δευτέρα, στίς 28 Ὀκτωβρίου τοῦ 1940, τόν θυμᾶμαι ὄρθιο πάνω σέ μία ἐξέδρα, ἔξω ἀπό τόν Ἅγιο Ἄθανάσιο, στήν πλατεία τῆς Κύμης, νά μεταδίδη στά πλήθη τῶν ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι τόνπεριστοίχιζαν, τόν ἱερό παλμό, τόν ἱερό ἐνθουσιασμό γιά τόν Μεγάλο Ἐθνικό Ἀγώνα πού μόλις ἄρχιζε.

«Θάρρος παιδιά!!!…»…, ἀκόμα βουΐζει στ᾽ αὐτιά μου ἡ βροντερή φωνή του. «Θάρρος παιδιά!!!, ἡ Ἑλλάδα ποτέ δέν πεθαίνει!».

Καί τούς θυμᾶμαι πολύ καλά, τόν ἀείμνηστο πατέρα μου, καί ὅλους τούς ἄλλους, νά ξεχύνονται ἠλεκτρισμένα μετά ἀπό αὐτό καί νά φορτώνονται σέ κάθε λογῆς μεταφορικό μέσο γιά νά πᾶνε νάδώσουν τό «παρόν», ὅσο πιό γρήγορα γινόταν, στή Φωνή τῆς Πατρίδας πού ἀπελπισμένα καλοῦσε τά παιδιά της νά τήν βοηθήσουν ν᾽ ἀντιμετωπίσει τούς εἰσβολεῖς».

Ὁ  Παντελεήμων  Φωστίνης  γεννήθηκε  στό  Κρανίδι  Ἐρμιονίδας  τό 1888. Ἐξελέγη  τό  1922,  σέ  ἡλικία  34  ἐτῶν,  ἀπό  τήν  τότε  Ἀριστίδην  Σύνοδο, Μητροπολίτης  Καρυστίας  καί  Σκύρου  καί  μαζί  του  ἐξελέγησαν  ὁ  Κερκύρας Ἀθηναγόρας  (μετέπειτα  Οἰκουμενικός  Πατριάρχης)  καί  ὁ  Κορίνθου Δαμασκηνός  Παπανδρέου  (μετέπειτα  Ἀρχιεπίσκοπος  Ἀθηνῶν  καί Ἀντιβασιλεύς).  Ὑπῆρξε  μία  ἐμβληματική  μορφή,  ἀπό  τίς  πιό  ἐξέχουσες φυσιογνωμίες, μέ δυναμική καί ἐπιβλητική προσωπικότητα, πού σημάδεψε μέ τό πέρασμά της ἀπό τόν δημόσιο βίο, τήν πορεία τῆς Ἐκκλησίας. Καθώς ἦταν ἄριστος χειριστής τοῦ γραπτοῦ καί προφορικοῦ Θείου λόγου, ἀναδείχθηκε σέ ἕναν ἀπ᾽ τούς κορυφαίους ἱεροκήρυκες τῶν νέοτέρων χρόνων.

Ὁ  Σεβασμιώτατος  Παντελεήμων  Φωστίνης,  μεταξύ  ἄλλων  ἦταν  καί πολυγραφότατος. Τό μεγάλο συγγραφικό του ἔργο περιλαμβάνει τούς ἑξῆς 29 τίτλους βιβλίων (σέ τυχαία σειρά):

1.«Λόγοι Ἐκκλησιαστικοί», 2.«Πράγματα καί Στοχασμοί», 3.«Ὁ ἀντίχριστος ἐλλοχεύει», 4.«Ἀγῶνες κάτω ἀπό τά δεσμά», 5.«Χριστιανική οἰκογένεια», 6.«Ἀπό τό βιβλίον τῆς ζωῆς»(δυό τόμοι), 7.«Ἀγῶνες γιά τήν πατρίδα στήν ξενητειά», 8.«Συναπάντημα στό δρόμο τῆς ζωῆς», 9.«Ἀκτίνες καί σύννεφα», 10.«Ὁ Κομμουνισμός», 11.«Ἀνθόνερα ἀπό τή Χίο», 12.«Ἐνῶ κυλᾶ ἡ ζωή», 13.«Γύρω στίς αἰώνιες ἀλήθειες», 14.«Ἔργα τοῦ σκότους κατά τοῦ φωτός», 15.«Σπορά καί θερισμός», 16.«Στό μυροβόλο νησί», 17.«Οἱ ἀπόστολοι», 18.«Ὁ Ἑλληνικός στρατός στή Ρωσσία», 19.«Τό κανονικόν σύστημα διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας», 20.«Στοῦ Θεοῦ τό δρόμο», 21.«Οἱ φίλοι τοῦ Θεοῦ», 22.«Πραγματικότης καί ὄνειρα», 23.«Προσκύνημα στό Ρίμινι», 24.«Ἐμπειρίες καί ὑποδείξεις», 25.«Θεμέλια γαλανόλευκα», 26.«Σταλαγματιές Θείας ἀγάπης», 27. «Πόθοι, πραγματικότητες, ἐλπίδες», 28. «Πρακτικά Ἱερατικοῦ Συνδέσμου Χίου». 29. «Αναμνήσεις από προσκύνημα στους Αγίους Τόπους»

Ἔλαβε μέρος στούς Μακεδονικούς καί Βαλκανικούς Πολέμους, ὡς στρατιωτικός ἱερέας καί μπῆκε μέ τά νικηφόρα ἑλληνικά στρατεύματα στήν ἐλεύθερη πλέον Θεσσαλονίκη. Ἔλαβε μέρος καί στήν ἐκστρατεία τῆς Κριμαίας ὡς ἱεροκήρυκας τοῦ 34ου συντάγματος πεζικοῦ. Γιά ἐκείνη τή περίοδο ἔγραψε καί τό βιβλίο του: «Ὁ Ἑλληνικός Στρατός στή Ρωσσία».

Τo 1928  μέ  τήν  ἰδιότητα  τοῦ  Μητροπολίτου  Καρυστίας  καί  Σκύρου,  καί τήν  εὐγενική  χορηγία  μεγάλων  δωρητῶν  καί  εὐεργετῶν,  ἱδρύει  τό Ἱεραποστολικό  Ἵδρυμα:  Ἱερό  Τάγμα  Ἁγίου  Παντελεήμονος,  μέσω  τοῦ  ὁποίου ἐπιτελέστηκε  μεγάλο  φιλανθρωπικό,  κοινωνικό,  θρησκευτικό  καί  πατριωτικό ἔργο.  Μέρος  τοῦ  Ἱδρύματος  εἶναι  καί  τά  Ἱερά  Προσκυνήματα  τοῦ  Τάγματος στά Λειβάδια Χίου.

Στόν  Ἑλληνοϊταλικό  πόλεμο  τοῦ  1940,  ὁ  Παντελεήμων  Φωστίνης, Μητροπολίτης  τότε  Καρυστίας  καί  Σκύρου,  βρέθηκε  καί  πάλι  στήν  πρώτη γραμμή μέ τούς ἥρωες μαχητές τῆς Πίνδου καί τῆς Ἀλβανίας. Ὁ Μητροπολίτης Κορίνθου Παντελεήμων Καρανικόλας, πού ἔζησε ἀπό κοντά τά γεγονότα αὐτά ὡς  βοηθός  καί  Διάκονος  τοῦ  ἡρωικοῦ  Ἱεράρχη,  σέ  συνέντευξή  του  τό  2004 μεταξύ ἄλλων εἶπε:

«Ἐπί μῆνες γυρνούσαμε στίς πόλεις καί τά χωριά τῆς Ἀλβανίας. Βρισκόμασταν δίπλα στούς Ἕλληνες φαντάρους. Στήν Κλεισούρα, στήν Πρεμετή, στήν Κορυτσᾶ, στό Ἀργυρόκαστρο. Τελούσαμε κηδεῖες, ἐξομολογούσαμε τούς στρατιῶτες καί εὐλογούσαμε τά ὅπλα τῆς Πατρίδος… Ὁ Δεσπότης εἶχε φλογερό λόγο, ἦταν πατριώτης καί μιλοῦσε σέ ὅλους μέ θερμά λόγια. Οἱ στρατιῶτες τόν ἄκουγαν μέ εὐλάβεια καί πίστη. Ἔπαιρναν κουράγιο καί συνέχιζαν, παρά τό χιόνι καί τήν ἔλλειψη συσσιτίου… Ἦταν ἡ καρδιά, ἡ ψυχή τῶν Ἑλλήνων πού πολεμοῦσαν τούς κατακτητές».

Στή  διάρκεια τῆς κατοχῆς 1941 – 1943, ἔγινε ἡ ψυχή  τῆς  Ἐθνικῆς Ἀντίστασης στήν Ἐπαρχία Καρυστίας καί σ᾽ ὁλόκληρη  τήν  Εὔβοια,  ὅπου ἔγραψε  καί  τό  σχετικό  βιβλίο  του: «Ἀγῶνες κάτω ἀπό τά δεσμά». Ὁ ἀείμνηστος Μητροπολίτης  Παντελεήμων Φωστίνης  πέρασε  στό  πάνθεον  τῶν ἡρωικῶν  Ἀρχιερέων  τῆς  Ἐκκλησίας  μας,  γιά  τούς  ἀγῶνες  του  ὑπέρ  τῆς  ἀπελευθέρωσης τῆς Πατρίδος  μας ἀπό τά δεσμά της καί γιά τό φιλανθρωπικό ἔργο του μέσα ἀπό τό Ἱερό Τάγμα Ἁγίου Παντελεήμονος τό ὁποῖο συνεχίζεται μέχρι καί τίς μέρες μας.

Ὡς  Ἱεράρχης  δέχθηκε  κατά  καιρούς  δριμεία  κριτική  γιά  τίς  θέσεις  πού ἐξέφραζε  ἐναντίον  τῶν  κομμουνιστῶν,  τόσο  γιά  τό  ρόλο  πού  διαδραμάτισαν κατά  τήν  κατοχή,  ὅσο  καί  κατά  τόν  ἐμφύλιο.  Συνήθιζε  νά  λέγει:  «τά γεγονότα στό μέλλον θά μέ δικαιώσουν».  Ἀλλά  καί  ἀπό  τούς  ἐκκλησιαστικούς  κύκλους δέν  ἔμεινε  ἀλώβητος.  Ὑπῆρξε  θῦμα  ἐπιθέσεων  καί  ἀπό  ἐκκλησιαστικές  ὀργανώσεις.

Τό 1943  ὑπάκουσε  στό  κάλεσμα  τῶν  στρατευμένων  καί  ἀγωνιζομένων γιά τήν ἐλευθερία καί τήν πάταξη τῶν ξένων κατάκτητῶν Ἑλλήνων τῆς Μέσης Ἀνατολῆς  καί  ἀνέλαβε  Μητροπολίτης  τῶν  Ἐνόπλων  Ἑλληνικῶν  Δυνάμεων, θέση πού διατήρησε μέχρι τό ἔτος 1946.

 Διέσχισε  ὅλη  τήν  Μέση  Ἀνατολή,  ἑκατοντάδες  χιλιόμετρα  μέσα  ἀπό  τίς σκληρές  συνθῆκες  τῆς  ἐρήμου  καί  τά  πενιχρά  μέσα  μεταφορᾶς.  Περιόδευσε καί  στάθμευσε  ὅπου  ὑπῆρχαν  μονάδες  Πεζικοῦ,  Ναυτικοῦ  καί  Ἀεροπορίας τῶν Ἑλληνικών Στρατευμάτων στήν Μ. Ἀνατολή. Ἔχουν μείνει στήν ἱστορία οἱ ὑπαίθριες  Θεῖες  Λειτουργίες  καί  τά  φλογερά  κηρύγματά  του,  σέ  αὐτοσχέδιες ἐκκλησίες  πού  στήθηκαν  στά  στρατόπεδα  καί  ἐπάνω  σέ  κιβώτια  ἀπό  ὀβίδες. Μέ τήν ἀπαράμιλλη δύναμη τοῦ πύρινου λόγου του ἐμψύχωνε καί ἐνθουσίαζε τούς  ξενιτεμένους  Ἕλληνες  μαχητές.  Τούς  μιλοῦσε  γιά  ὁμόνοια,  συμφιλίωση, ἑνότητα καί ἀδελφοσύνη. Τούς προέτρεπε νά μήν ἀφήνουν τήν ψυχή τους νά δηλητηριάζεται ἀπό διχαστικά καί ἀντεθνικά μηνύματα πού ἔντεχνα ἔσπερναν προπαγανδιστικά ὄργανα, σέ καιρούς πού ἡ σκλαβωμένη Πατρίδα περίμενε τήν λευτεριά ἀπό τά παιδιά της.

Ἐκεῖ  στή  Μέση  Ἀνατολή,  σέ  μία  συνάντηση  πού  εἶχε  ὁ  Παντελεήμων Φωστίνης  μέ  τόν  τότε  ἀντιπρόεδρο  τῆς  Ἑλληνικῆς  Κυβέρνησης, Γεώργιο Ροῦσσο, τοῦ εἶπε χαρακτηριστικά:

«Ἐγώ εἶμαι ἕνας Ἕλλην ἀρχιερεύς. Ἀνέλαβα μία ὑπηρεσία στό στρατό. Τό καθῆκον μου εἶναι νά συμβουλεύω τά στρατεύματά μας νά μή βλέπουν ἐμπρός τους τίποτε ἄλλο ἐκτός ἀπό τά δεσμά τῆς Ἑλλάδος καί νά μήν ἀκοῦνε τίποτε ἄλλο ἐκτός ἀπό τούς στεναγμούς της. Δέν εἶναι δουλειά μου νά ἀσχολοῦμαι μέ τό εἶδος πολιτεύματος τῆς Ἑλλάδος. Αὐτό θά τό ἐκλέξει μόνος του ὁ λαός καί κανείς δέ θά σταθεῖ ἱκανός νά τοῦ τό ἐπιβάλει. Ἀκόμη θεωρῶ ἀνίερο πρᾶγμα καί νά σκέπτεται κανείς γιά πολιτεύματα τῆς Ἑλλάδος, ἐνῶ ἐκείνη σφαδάζει κάτω ἀπό τά πόδια τῶν κατακτητῶν της».

Κατόπιν  ἐξελέγη  στήν  θέση  τοῦ  Μητροπολίτου  Χίου,  Ψαρῶν  καί Οἰνουσσῶν.  Ἀπό  τήν  θέση  αὐτή,  ὁ  Ἱεράρχης  ρίχθηκε  στόν  ἀγώνα  γιά  τήν ἑνότητα  τοῦ  ποιμνίου  του,  πού  διχάστηκε  ἀπό  τόν  ἐμφύλιο  πόλεμο  (1946 – 1949). Ἐκεῖ διακόνησε μέχρι καί τήν κοίμησή του, τό 1962.