Τα πάντα φθείρονται
Διάβασα κάποτε ένα οδοιπορικό του 17ου αιώνα, που αφορούσε έξι ταξίδια στην Τουρκία και την Περσία της εποχής. Ο συγγραφέας, μεγάλος Γάλλος έμπορος, ήταν τόσο παραστατικός στις περιγραφές και τις αφηγήσεις του, που τελικά δεν άντεξα και άνοιξα ένα χάρτη, προκειμένου να διαπιστώσω την ακρίβεια των γραφομένων. Άρχισα να παρακολουθώ βήμα προς βήμα την όλη ιστορία και έμεινα έκπληκτος. Τα τοπωνύμια, οι πόλεις, τα βουνά, τα ποτάμια κλπ, ξετυλιγόντουσαν τόσο όμορφα και ομαλά που έμπαιναν όλο και πιο βαθιά μέσα μου. Ζούσα και γω, χωρίς να το καταλάβω στην αλησμόνητη εκείνη εποχή, με τα ιδιαίτερα έθιμά της και τα κάπως παράξενα ήθη της. Κοιμόμουνα νοερά στα πανδοχεία και σηκωνόμουνα κάθε μέρα με την ελπίδα να αξιωθώ να ταξιδέψω σ’ αυτά τα μέρη.
Φαίνεται τόσο απόμακρη, με τα σημερινά δεδομένα, μια ιστορία που λαμβάνει χώρα πριν από 350 και πλέον χρόνια. Είναι όμως έτσι; Με τα εκατομμύρια χρόνια που έχουν περάσει πάνω από τη γη, η περίοδος αυτή θεωρείται αμελητέα. Ακούμε για λείψανα ζώων που έζησαν πριν από χιλιάδες αιώνες και δεν εντυπωσιαζόμαστε. Βλέπουμε ότι το στενό των Θερμοπυλών μέσα σε 2000 χρόνια έγινε μια απέραντη πεδιάδα και το θεωρούμε φυσικό. Το ίδιο λέγεται και για τη Μίλητο που από μεγάλο λιμάνι της Μικρασίας, βρίσκεται σήμερα 18 χιλιόμετρα από τη θάλασσα. Όμως, όταν πρόκειται για κάτι που έχει σχέση με ανθρώπους, τότε τα πράγματα αλλάζουν. Όλα αντιμετωπίζονται λες και έρχονται από το υπερπέραν, λες και είναι εκ των προτέρων ψέματα.
Οι αρχαίοι έλεγαν, και το πίστευαν, πως τα πάντα κινούνται και τίποτα δε μένει σταθερό. Πόσο μάλλον η ανθρώπινη οντότητα που είναι ένα κομμάτι της φύσης. Αφού αλλάζει καθημερινά η ίδια η γη και το σύμπαν, γιατί να μην αλλάζουν και οι άνθρωποι ή τα ζώα που βρίσκονται πάνω σ’ αυτά και επηρεάζονται άμεσα από τον χρόνο; Μέσα στην περιορισμένη διάρκεια της ζωής του ανθρώπου είναι πολύ δύσκολο να βρεθούν οι αλλοιώσεις και να γίνουν κτήμα και βίωμα του καθενός. Απουσίασε κάποιος από τον τόπο που κατοικούσε για λίγα χρόνια και γυρνώντας υποκρίνεται πως έχουν γίνει τόσες αλλαγές που αδυνατεί να προσανατολιστεί. Είναι αλήθεια; Και αν ναι πόσο μεγάλη; Δεν είναι ακριβώς έτσι και δεν χρειάζεται να μεγαλοποιούνται τα πράγματα. Επειδή κτίστηκε κάποιο νέο σπίτι ή μετακόμισε ένας άλλος και έφυγε, σημαίνει πως άλλαξε πρόσωπο και η ίδια η γη; Μάλλον όχι. Όταν μιλάμε για αλλαγές δεν εννοούμε αυτές τις μικρές ανθρώπινες παρεμβάσεις. Εξάλλου ο χρόνος είναι τόσο αμείλικτος που δεν αφήνει περιθώρια στον άνθρωπο να καυχιέται για πολύ για τα επιτεύγματά του.
Και όσο μεγαλύτερη προσπάθεια γίνεται για είσοδο μέσα στα άδυτα του χρόνου και της φθαρτότητας, τόσο περισσότερες πόρτες βρίσκονται κλειστές και αδιαπέραστες. Είναι, θα μπορούσε να πει κανείς μια δικλείδα ασφαλείας που θέτει συνέχεια η φύση, προκειμένου να μη παραβιάζεται συνέχεια από τις πράξεις των ανθρώπων. Εκεί που πραγματικά φαίνεται η αδυναμία, έναντι όλων αυτών των στοιχείων της φύσης, είναι στα μεγάλα φυσικά κακά που συντελούνται. Εκατομμύρια οι νεκροί από σεισμούς, πλημμύρες, ηφαίστεια, ανέμους και θάλασσες. Η Αφρική λένε πως πλησιάζει την Ευρώπη και πως η Μικρασία ήταν κολλημένη με τον κορμό της Ελλάδας. Ποιος ξέρει τι έχει γίνει ή να μαντεύσει κάτι για το μέλλον; Που βρίσκεται η χαμένη Ατλαντίδα; Ο Όμηρος ήταν τόσο παραστατικός στις περιγραφές του, που δεν ήταν και τόσο δύσκολο να βρεθεί και να ανασκαφεί η Τροία. Η αιωνιότητα είναι ένα απέραντο χωνευτήρι. Ποιος θα την αντιμετωπίσει;