Άνοια και Υπολογιστές
Μια ενδιαφέρουσα για την ιδέα της έκθεσης πραγματοποιείται σε διάφορα μέρη της χώρας και όχι μόνο στα πλαίσια προγράμματος του Υπουργείου Πολιτισμού για το 2025 «Όλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός».
Αφ’ ενός πρόκειται για το παράλληλο φαινόμενο της εξασθένησης της νοητικής λειτουργίας, το οποίο, στον μέν άνθρωπο ονομάζεται άνοια ή νόσος Αλτσχάϊμερ, στους δε υπολογιστές Model collapse, που είναι και το τίτλος της Έκθεσης. Όπως λοιπόν η βαθμιαία απώλεια της μνήμης επιφέρει τις ανωτέρω νόσους στον άνθρωπο, έτσι και στην τεχνητή νοημοσύνη, όταν τα μοντέλα ανατροφοδοτούνται, με συνθετικά δεδομένα, δηλαδή δεδομένα που προέρχονται από αυτά και όχι από άνθρωπο, το αποτέλεσμα είναι λάθη και σφάλματα ατελείωτα.
Δεν μπορώ να αντισταθώ στον πειρασμό να αναφέρω (πάλικαι πάλι) τους αρχαίους μας προγόνους για τους οποίους η Μνημοσύνη ήταν η μητέρα όλων των τεχνών και των επιστημών. Χωρίς αυτήν δεν υπάρχει ούτε καν ένας σωστός άνθρωπος πολύ λιγότερο δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος σε κανέναν τομέα, άρα ούτε πολιτισμός, ούτε οργάνωση, ούτε εξέλιξη, ούτε επικοινωνία. Όλα οφείλονται στην ύπαρξη της μνήμης, είτε ατομικής, είτε συλλογικής, γιαυτό και κάθε πλήγμα, είτε στη μία είτε στην άλλη σημαίνει εκμηδένιση του ανθρώπου. Δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε ότι βρισκόμαστε εν μέσω αυτής της διαδικασίας τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο και ότι οφείλουμε πρώτον να το συνειδητοποιήσουμε και δεύτερον να πάρουμε τα μέτρα μας πριν να είναι πάρα πολύ αργά και έχουμε αφήσει την τεχνητή νοημοσύνη να καταστεί ανώτερη της ανθρώπινης.
Είναι αδιανόητο και όμως υποστηρίζεται από πολλούς, που θέλουν να θεωρούνται επιστήμονες, αυτή ακριβώς η ύβρις, γιατί περί ύβρεως πρόκειται όταν κανείς υποστηρίζει ότι η τεχνητή νοημοσύνη προοδεύει με στόχο να υπερκεράσει την ανθρώπινη και ότι αυτό θα επιτευχθεί στα επόμενα λίγα χρόνια.
Παραβλέπουν αυτό που είπαμε στην αρχή, ότι η τεχνητή νοημοσύνη ως σύγχρονος Μινώταυρος, χρειάζεται να τροφοδοτηθεί από την ανθρώπινη νοημοσύνη, διαφορετικά παθαίνει άνοια, δηλαδή έχουμε έναν υπολογιστή ή ένα ρομπότ, που αντί να λειτουργεί λογικά και να μας απαντά με ειρμό σκέψεως, έχουμε ένα μοντέλο που καταρρέει (model collapse).
Συζητώντας με την καλλιτέχνιδα Μαρία Μαυροπούλου και εκφράζοντας την επιδοκιμασία μου για το πνεύμα της έκθεσης αλλά και την απορία μου πως έγινε δεκτό να περάσει αυτό το μήνυμα που θίγει ακριβώς το καίριο (και καταστροφικό) μειονέκτημα της τεχνητής νοημοσύνης, μου είπε ότι η ίδια δεν είναι ούτε υπέρ ούτε κατά. Σωστή και αναμενόμενη απάντηση. Άρα εναπόκειται στον καθένα προσωπικά να σκεφτεί και να αποφασίσει. Τελικά όλα είναι θέμα επιλογής και είμαστε οι επιλογές μας. Ακόμα και όταν πρόκειται για άνοια. Ειδικά γι’ αυτήν.
Βαρβάρα Τσιάλτα