Πλάτωνας – Σωκράτης Πυθαγόρειοι (Ιδέες – έννοιες – μορφές αριθμοί)
Απόπειρα προσέγγισης Νίκης Μιχαήλ Κατσικάδη
Μελετήτρια Λογοτεχνίας και Φιλοσοφίας
Όλοι γνωρίζουν ότι ο πιο πιστός μαθητής του Σωκράτη υπήρξε ο Πλάτων και ακόμη ότι ο Πλάτωνας, αφιέρωσε όλη τη ζωή του, για να αναδείξει το έργο του Δασκάλου. Ποτέ ο ίδιος δεν φανερώθηκε προσωπικά στου διαλόγους. Τα πάντα τα λέει, ο Σωκράτης και η κάθε θεωρία είναι δική του. Ο Πλάτωνας αφήνει να εννοήσουμε, ότι μόνον κατέγραφε. Όλη η τιμή ήταν για το πεθαμένο Δάσκαλο. Αυτό το παράδειγμα υπήρξε σπάνιο για ένα δημιουργό εξίσου μεγάλο. Κι όμως στους Πλατωνικούς διαλόγους που είναι και το σπουδαιότερο γεγονός. Δηλαδή το γεγονός της «Θεωρίας των Ιδεών», οι ερευνητές πιστεύουν ότι δεν ανήκει στο Σωκράτη. Ο Σωκράτης ο μεγάλος είρων ήταν ο άνθρωπος που αμφέβαλε. Αυτός που έλεγε ότι το μόνο που γνώριζε ήταν ότι «δεν γνώριζε τίποτα» (αυτό δηλαδή που πίστευε και για τους άλλους). Αφού ο Σωκράτης ήταν ένας σοφιστής έστω και αν είχε διαφορετικές αντιλήψεις από τους άλλους σοφιστές αφού και οι άλλοι είχαν αντιθέσεις μεταξύ τους. Αυτό το γεγονός τον έκανε αντισοφιστή για πολλούς Ρήτορες, Θεωρούς και αναγνώστες. Και επίσης ένα Δάσκαλο Θετικό. Ο Σωκράτης λοιπόν δεν ήταν δυνατό να γνωρίζει για τον «υπερούσιο Κόσμο των Ιδεών». Και αφού «δεν γνώριζε τίποτα» πως ήταν δυνατόν να γνωρίζει για ένα δεύτερο Σύμπαν; Πως ήταν δυνατόν να γνωρίζει έναν Κόσμο σαν Πρότυπο του δικού μας;
Αυτό το γνώριζε μόνο ο Πλάτωνας. Ο οποίος απεδείκνυε θετικά ότι οι άσαρκες ιδέες, οι τέλειες έννοιες είναι αποθηκευμένες μόνες τους στο υπερπέραν, κι αντανακλώνται απλά θολές, στην καθημερινότητα της υλιστικής Ζωής.
Βέβαια λένε ότι αυτή τη θεωρία την βρήκε ο Πλάτωνας, από τη θεωρία των αριθμών του Πυθαγόρα. Διότι ο Πλάτωνας δεν ήταν μόνο μαθητής του Σωκράτη. Υπήρξε και μαθητής των Πυθαγορείων, Αρχύτα και Τίμαιου. Ενώ παλαιότερα υπήρξε και μαθητής του περίφημου μαθηματικού Θεόδωρου, στην Κυρηναϊκή.
Είναι γνωστό ότι ο Πυθαγόρας είχε ανακαλύψει «το Κλειδί» των μυστηρίων του Σύμπαντος στους αριθμούς. Το αυστηρό, το λαμπρό, το τέλειο, χαρακτηρίζει τους αριθμούς. Οι αριθμοί είναι οι υπέρτατοι Δεσπότες. Για το νόμο των πραγμάτων, κτηματικές διαφορές, μουσικές νότες κτλ. Ο κόσμος δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς αριθμούς. Το γνωρίζουν αυτό όλα (τα ηλεκτρονικά κομπιούτερ). Αλλά οι αριθμοί ενώ είναι οι άυλοι ρυθμιστές της κίνησης και της ζωής είναι εν τούτοις υπαρκτοί και αιώνιοι, είναι τα κύρια θεόσταλτα στοιχεία. Όλα τα άλλα είναι προσωρινά, είναι όνειρο και Σκιές.
Αλλά ως προς αυτό κι απ’ τον Σωκράτη υπήρξε ενθάρρυνση. Αυτός ο Σωκράτης ο μεγάλος συζητητής της Ιστορίας θεωρούσε απαραίτητη προϋπόθεση την ορολογία. Τον προσδιορισμό των εννοιών αυτών που καταλήγουν στην λογική. Μια λογική που στο βάθρο της λάμπουν μαθηματικοποιημένες ηθικές έννοιες. Έτσι με ένα βήμα ο Πλάτωνας φτάνει στη Θεωρία των Ιδεών. Σε έναν κόσμο αλληλεξάρτησης με σχέσεις καθορισμένες και κανονισμένες λογικά με τη βοήθεια των εννοιών ή των αριθμών.
Ο Πλάτωνας βέβαια προτίμησε τις έννοιες σαν πιο πραγματικές και επίγειες. Όμως δίχως την «δικαιοσύνη» το «αγαθό» κτλ. που χρησιμοποιούσε ο Δάσκαλος. Έτσι, εύκολα η Πυθαγόρεια διδασκαλία, πήρε τη μορφή της γνωστής περίφημης «θεωρίας των Ιδεών».
Κλείνοντας θα ήθελα να τολμήσω να εκφράσω μια άποψή μου. Αφού αυτός ο Δάσκαλος και μεγαλύτερος συζητητής της Ιστορίας δεν γνώριζε «Τίποτα» και δεν γνώριζε την περίφημη «Θεωρία των Ιδεών», πως στο βάθρο των λόγων του έλαμπαν «η Δικαιοσύνη», «το Αγαθό» και άλλες έννοιες, της θεωρίας των ιδεών. Απλά ήταν Σεμνός και Ταπεινός…! Το ίδιο δε ήθελε να είναι και οι μαθητές του. Και όλος ο κόσμος. Ζωντανό δε παράδειγμα σεμνότητας και αυτοθυσίας ήταν ο Πλάτων. Ώστε αυτές και μόνο οι ιδέες του Σωκράτη, αν έβρισκαν έδαφος καλλιεργήσιμο, θα είχαν κάνει «Ένα κόσμο Αγγελικά Πλασμένο».
Αλλά και σ’ αυτό τον κόσμο που έχουμε την ευτυχία να ζούμε, χρωστάμε πολλά στους Αρχαίους και Νέους Φιλοσόφους και Ρήτορες μας.