Ναός του Ελλάνιου Διός στην Αίγινα ο αρχαιότερος ναός στην Ευρώπη

Στο κέντρο περίπου της νήσου Αίγινας υψώνεται το Ελλάνιο όρος, το πιο ψηλό βουνό της Αίγινας (532 μ. υψόμετρο).

Στην κορυφή του Ελλάνιου όρους που είναι και το ψηλότερο βουνό του Σαρωνικού, βρισκόταν ο βωμός του Ελλάνιου Δία που θεωρείται ότι κτίστηκε από τον μυθικό ήρωα Αιακό. Στη θέση του βωμού υπάρχει σήμερα το εκκλησάκι Προφήτης Ηλίας-Aνάληψη.

Ο Ελλάνιος Ζεύς (δηλ. ο Ζευς των Ελλήνων) είναι ο ίδιος ο θεός του καιρού που με διάφορα επίθετα λατρεύεται σε κορυφές βουνών. Ο Παυσανίας αποκαλεί το όρος «Πανελλήνιο». Η περιοχή, χαρακτηρισμένη σήμερα ως αρχαιολογική και ιδιαίτερου φυσικού κάλλους, δεχόταν προσκυνητές από όλη την Ελλάδα και είχε σημαντική ακμή την εποχή της κυριαρχίας της Περγάμου.

Κάποτε στην Ελλάδα έπεσε μεγάλη ξηρασία, είχε να βρέξει τρία χρόνια σαν τιμωρία των θεών επειδή ο Πέλοπας σκότωσε τον βασιλιά Στύμφαλο. Απελπισμένοι οι Έλληνες πήγαν να συμβουλευτούν το Μαντείο των Δελφών όπου η Πυθία τους είπε πως μόνον αν προσευχηθεί ο Αιακός θα στείλουν οι Θεοί την πολυπόθητη βροχή.

Οι Έλληνες έστειλαν πρεσβεία στον Αιγινήτη βασιλιά για να τον παρακαλέσουν να προσευχηθεί, κι έτσι ο Αιακός ανέβηκε στην πιο ψηλή κορυφή του νησιού και έκανε δέηση στον Δία. Οι θεοί έστειλαν την βροχή πριν ακόμα τελειώσει την προσευχή του ο Αιακός και εκείνος για να τους ευχαριστήσει έχτισε έναν ναό προς τιμήν του Διός, πατέρα όλων των Ελλήνων, τον Ελλάνιο Δία.

Από τότε το βουνό ονομάστηκε «Ελλάνιον Όρος» αφιερωμένο στον Θεό της βροχής, τον Δία. Χαρακτηριστική είναι η αρχαία δοξασία (αναφέρεται από τον Θεόφραστο) που είναι γνωστή μέχρι σήμερα η οποία λέει «εάν εν Αιγίνη επί του Διός Ελλανίου νεφέλη καθίζηται ως το πολλά ύδωρ γίνεται», δηλαδή ότι άμα η κορυφή του Ελλανίου Όρους σκεπαστεί με σύννεφα θα βρέξει.