Η Αγιογραφία δεν είναι μόνο ζωγραφική
Στο Άγιο Όρος, στην μοναστική και Ιερή αυτή πολιτεία της Ελλάδας, συμβαίνουν ακόμα αυτά που αποκαλούμε θαύματα. Παρουσιάζονται κάθε μέρα, οποιαδήποτε στιγμή, και σα βρίσκεσαι στη γέννησή τους, νιώθεις και συ ο ίδιος να αναγεννιέσαι και να αγγίζεις το τέλειο. Πολλά έχουν να διηγούνται όσοι κατά καιρούς το επισκέφθηκαν, τόσο από θρησκευτικής όσον και από φυσιολατρικής ή πολιτιστικής πλευράς. Όταν αναχωρούσαν από αυτό, τους συνέπαιρνε η αναπόληση, η σκέψη και η γλυκύτητά του. Έμεναν με την ελπίδα να ευτυχήσουν και πάλι να το επισκεφτούν και να το προσκυνήσουν.
Είναι πράγματι κάτι το εξαιρετικό, κάτι το πέρα από φαντασία και όνειρο. Ένα ταξίδι στο χώρο, το χρόνο και τις συνθήκες του παρελθόντος. Ενός παρελθόντος ένδοξου, φορτωμένου Βυζαντινές περγαμηνές, χρυσόβουλα, ένδοξες μνήμες και ταπεινές δάφνες. Μέσα στα τόσα που έχει να θαυμάσει κανείς και να απορήσει για την ύπαρξή τους είναι, το αμέτρητο πλήθος των ιερών κειμηλίων, οι απέραντες ανεκτίμητες βιβλιοθήκες, τα σεπτά λείψανα των μαρτύρων και των ασκητών. Όλων αυτών των ανθρώπων που, έζησαν και βίωσαν βαθιά την πνευματική και ηθική τελείωση.
Ας γράφουν οι ξένοι ότι οι Έλληνες είναι λαός οπισθοδρομικός, κρυμμένος πίσω από μια φανατική και μισαλλόδοξη πίστη. Εμείς, που έχουμε τόσα πολλά υποφέρει εξ αιτίας τους, ατενίζουμε ελπιδοφόρα το μέλλον και ευχαριστούμε το Θεό που μας δίδαξε την αληθινή αγάπη. Γνωρίζουμε με ακρίβεια τι πρέπει να κάνουμε για να βρισκόμαστε πάντοτε σε αρμονία με την ψυχή και το σώμα. Έτσι μεγαλουργούμε κάνοντας υπακοή και υπομένοντας με άκρα ταπείνωση τις όποιες δοκιμασίες. Μόνο αυτοί που αισθάνονται, που συμμετέχουν, μπορούν να εκφράσουν το ανεξήγητο και να δώσουν νέα προοπτική στις αναζητήσεις τους. Δεν χρειάζεται να κάνουμε κάθε μέρα τζόκιγκ για να βρούμε την ψυχική ισορροπία μας. Απαντούμε προς κάθε κατεύθυνση.
Μέσα από τα άπειρα βιβλία που συναντά κανείς στις βιβλιοθήκες τού Αγίου Όρους, είναι και ένα εγχειρίδιο που γράφτηκε πριν από σχεδόν χίλια χρόνια. Είναι το πόνημα και οι οδηγίες ενός ταπεινού μοναχού, αγιογράφου, που αναφέρεται στην τέχνη της αγιογραφίας. Γράφει και προσπαθεί να εξηγήσει ο μοναχός Διονύσιος ο εκ Φουρνά, έτσι έμεινε γνωστός στην ιστορία ο συγγραφέας, την ιερή αυτή τέχνη. Ξεκινά από το πώς να φτιάχνει κανείς τις μπογιές, με ποιο τρόπο να ετοιμάζει το γύψο, το ξύλο, το σοβά και τα άλλα υλικά και καταλήγει στο πώς να εικονογραφεί την κάθε σκηνή ξεχωριστά. Εξηγεί τη διάταξη ανάλογα με τον τύπο της Εκκλησίας και τις αναλογίες των σωμάτων. Δίνει επίσης απόψεις για πολλά άλλα, πολύπλοκα μεν, πλην όμως αναγκαία θέματα.
Αυτό που περισσότερο συγκινεί και ξενίζει, στο εγχειρίδιο αυτό της αγιογραφίας, δεν είναι αυτή καθ’ αυτή η τέχνη του αγιογράφου. Είναι η πνευματική προσήλωση και η καθαρή πίστη που πρέπει να έχει αυτός που πρόκειται να πιάσει το πινέλο στα χέρια του και να αγιογραφήσει. Το Θείο ρίγος που αναγκαστικά θα τον διαπεράσει ώστε με την επιφώτιση του Θεού να κατορθώσει να απεικονίσει σωστά και με ευλάβεια το Ιερό πρόσωπο της εικόνας. Αρχίζει, μας αναφέρει ο συγγραφέας, πολυήμερη νηστεία και προσευχή, με σκοπό να αξιωθεί να φέρει σε αίσιο τέλος το βαρύ και δύσκολο έργο που αναλαμβάνει. Με αυτή την άδολη προσπάθεια, η αγιότητα και η καθαρότητα της ψυχής αντανακλώνται πάνω στο έργο του.
Διαφέρουν σημαντικά οι απεικονίσεις της Βυζαντινής παράδοσης από την τεχνοτροπία της Δύσης. Εδώ, στο Βυζάντιο, δεν υπάρχουν εικόνες με πρόσωπα, σώματα και ενδύματα απαστράπτουσας ομορφιάς, ώστε να ζηλεύεται και να ποθείται το ανθρώπινο κάλλος. Μέσα από τα ισχνά, πολλές φορές φτωχοντυμένα και μαυριδερά Βυζαντινά πρότυπα, ξετυλίγεται η πίστη και εμφανίζεται η ψυχική ωραιότητα.
Οι Εικόνες με αυτό τον τρόπο ευλογούνται και ευλογούν. Γίνονται ιερά έργα, ικανά να μεταδώσουν τη θεία χάρη που φέρουν και να οδηγήσουν τον πιστό στο θαύμα. Να φανερώσουν ότι δεν είναι απλά ανθρώπινα κατασκευάσματα.